GLORIAS DO FUTBOL :Juan Tuñas “Romperredes”

Juan Tuñas, coa camiseta branca, do España de México

…..Los tantos:

A los doce minutos de juego anotó Juventud Asturiana su primer gol por mediación de Tuñas.El segundo tanto fue logrado de cabeza por Díez  a los 25 minutos  y un minuto después lograba Cusa el tercero, seguido de otro que llevaba la firma de Tuñas .¡Rompió la red , señores! Una hazaña del glorificado cañonero…… Tuñas   anotó también a los 29 minutos.  Cusa a los 35 y Tuñas inscrustó dos veces más la pelota en la red oriental......Arbitró José Pagés que lo hizo bien.

La Habana-Cuba -1941

      O día 11 de decembro do ano 2005 foi distinguido na cidade da Habana como Gloria del Deporte Cubano Juan Tuñas Bejeneta, o que foi o mellor deportista da historia do fútbol dese país .A súa traxectoria deportiva enche de orgullo aos seus fillos e netos e tamén á súa familia de Negreira.

     Cando Manuel Tuñas Carballo saiu da parroquia de Aro  cara a Cuba, cos seus ollos empapados de tristura e a maleta chea de incertidume e esperanza, non podía imaxinar que un dos seus fillos chegaría a ocupar un lugar tan destacado no mundo do deporte.

       Xogador do Juventud Asturiana e do Centro Gallego, Juan Tuñas coñecido como “Romperredes” polos seus cañonazos e porque nun partido entre o Juventud Asturiana e o Puentes Grandes perforou as mallas, debutou coa Selección Cubana ós 16 anos e a súa consagración definitiva foi no Campeonato do Mundo de Futbol de Francia, no ano 1938, no que axudou a que Cuba chegara a cuartos de final despois de eliminar a Rumanía en Toulouse por 2-1.

      Trasladado a México como xogador profesional xogou co Real Club España, ganando dous títulos de Liga durante as tempadas 1941-42 e 1944-45. Na actualidade o España é o equipo con máis títulos do futbol mexicano: quince  de Liga e cinco  de Copa.

      Hoxe Juan Tuñas “Romperredes” ten 92 anos e vive en Cidade de México e cos seus fillos e netos, que tamén residen nese país, recordan os momentos estelares desta gloria do futbol e tamén falan de Aro e de Negreira.

24 DE XUÑO - A FESTA DO SOLSTICIO

   

 ¡Ouh, Sol! Ti que atesouras

a lus que esparce a brétema sombría:

ti, qu´os outeiros douras

e inundas d´armonía

e ceo, a terra, o mar , a tarde , o día;

……

     (Curros Enríquez)

       A noite do 24 de xuño é unha noite máxica. A terra explota en millóns de fogueiras que estenden as lapas na escuridade coma brazos candentes para abrazar ao deus Sol. O lóstrego da memoria dispárase dende o pasado rememorando máxicas cerimonias rituais de culto á Natureza e á nai Terra.

      Esta festa  de ciclo anual ten unha difusión universal en todo o mundo occidental e especialmente nas zonas rurais onde conserva todo o ritual pagano complexo e precristián que poidera remontarse a épocas prehistóricas. O Sol acada o seu cenit  e a partires de aí os días menguan. O solsticio de verán sinala a metade do ano descendente e os nosos antepasados acendían fogueiras durante ese día para celebrar a súa conexión coa maxestuosa estrela que transmite a luz, a calor e a vida ao noso planeta.

      Eiquí, na  nosa Comarca de Barcala, dicíase que esa mañá  o sol bailaba no firmamento marcando o ritmo ao que danzaban  as meigas. En moitas casas elabórase  aínda a chamada auga de San Xoan que consiste en botar  rosas e outras prantas recendentes  nunha tina de auga que deixada toda a noite ó descuberto ven a impregnarse  de certos poderes máxicos. Pola mañá todos os membros da familia  lávanse coa auga milagreira. Se tamén se deixa un ovo dentro dunha cunca no tellado da casa poderase logo saber a sorte que acompañará á familia o resto do ano.

      Hai anos os mozos saían na escuridade para trasnear as máis ocurrentes garatuxas aos seus veciños que pola mañá  atopaban a porta atrancada pola cabezalla do carro ou o arado pendurando do máis frondoso carballo.

       

    

      O politeísmo, ata o ano 247, foi a relixión oficial do Imperio Romano, do que éramos unha provincia; no seu calendario está indicada esta data como Solstitium ou Lampas, o Deus Lampadarum, e había o costume de percorrer os campos con antorchas acesas. Na cidade de Roma, según R.M. Ogilvie,  o pobo baixo acudía aos templos da Fors Fortuna, ao outro lado do Tiber,  permitindose toda clase de licencias e incluso borracheiras.

      A deusa Fortuna, moi popular entre a xente pobre de Roma, tiña como símbolo a roda ou a esfera- que a relaciona coas divinidades solares- e a cornucopia, chea de flores e froitos- que a relaciona coas agrarias.

       

      É   quizais  unha das  celebracións máis populares  do mundo e  ten ao lume como elemento central invitando a que entre nas nosas vidas. Queima e purifica o que xa non vale e convoca  ás multitudes, coma hai milenios, ante o “ara solis” .

Esta festividade foi adaptada ao Cristianismo a través de S. Xoan Bautista, que na súa iconografía máis antiga está rodeado de atributos vexetais. 

                                                         

A PRIMEIRA CARREIRA POPULAR

PRIMEIRA CARREIRA POPULAR DE NEGREIRA

  É xa un feito positivo o que colaboren tres organizacións existentes na Vila e comarca e que deica agora traballaran sempre sen relación unhas coas outras. Neste caso a Asociación de Veciños “Tambre” deixa nun segundo plano a súa laboura reivindicativa e de xestión ante o axuntamento, que veu desenrolando dende o seu nacemento, para ser promotor principal deste Maratón. A Sociedade Cultural Afonso Eáns e a SD Negreira prestan a súa colaboración desinteresada e podemos decir que é a primeira vez en moitos anos que esta última sociedade organiza algo que non sexan partidos de futbol. Valoramos todo esto como altamente positivo, e agardamos que sexa o inicio dunha colaboración en proxectos futuros.

                                               El Ideal Gallego

                                        5 de Decembro de 1978

  O domingo, día 12 celebrarase  a  XXXVIII Edición da Carreira Popular de Negreira, nada menos que 38  anos de promoción do deporte na rúa. Desde 1978 ata hoxe, a participación cidadá e o traballo e dedicación de numerosos veciños e posteriormente do Concello, conseguiron manter esta proba no máis alto nivel das que se celebran en Galicia.

      O 1978 foi un ano especialmente efervescente en España onde as forzas políticas tentaban de chegar a acordos para sacar adiante a Constitución democrática, pero tamén en Negreira, onde a Asociación de Veciños “Tambre” aparcaba por un intre a loita contra o Plan Xeral de Ordenación Urbana, que o Concello impulsaba, para facer sair á rúa ao maior número de veciños na que sería a I Carreira Popular, chamada polos organizadores Maratón .

      A oficina do Servicio de Extensión Agraria foi o lugar onde unha parte da Xunta Directiva trataba de convencer á outra de que non podería ser un fracaso procurar que os nicrarienses participaran nesta actividade lúdico deportiva. Cos ánimos de Juan José Cruz, que de vivir se alegraría deste trinta aniversario, lanzouse a consigna: Os que non estén involucrados directamente na organización, a correr e a dar exemplo: Carmiña,Teresa, todos e todas, tanto que chova como se non....A data o 8 de Nadal. 

      Neses días en Negreira, segundo os xornais da época, xa non se falaba doutra cousa, agás do Referendum, claro está.

      O temporal de vento e choiva dese venres de decembro non impediu que uns 200 corredores e corredoras coas máis dispares indumentarias, dende o impermeable, botas e o paraguas de María Rosa Silva, ata a "bufanda" e a roupa e gorro de durmir de Santi, o profesor do Colexio Rural , percorreran as rúas da Vila detrás do coche do megáfono que pedía paso a tan entrañable comitiva.

      En Negreira, ese día venceuse á climatoloxía e a entrega de trofeos no patio do Colexio Público rematou cun lunch na Sala de Festas Gran Vía no que a organización agasallou aos sufridos participantes, na maioría veciños.

      Logo, o Concello de Negreira fíxose cargo da organización e foron moitos os veciños e veciñas que seguiron colaborando neste evento deportivo. Todo foi tirar cara adiante e a satisfacción de que as pequenas iniciativas e o esforzo conxunto dun pobo pode chegar ás metas que se propoña.

 Agradecemento aos que ao longo dos anos aportaron o seu esforzo para lograr que este importante acontecemento deportivo chegara a acadar o nivel que hoxe ten  e tamén moitos parabéns, porque foron facendo camiño.

                                              

 

                                       I    MARATÓN POPULAR DE NEGREIRA            

Lugar: Circuito urbano de Negreira

Tiempo: Lluvioso

Organiza: A.de Vecinos Tambre, A.C.Afonso Eans, S.D. Negreira.

Control: Colegio de Jueces de Santiago y organizaciones.

Fecha:8 de diciembre de 1978

Recorrido aproximado: 3.800 metros

RESULTADOS TÉCNICOS

1º   - José Luis Otero Cepeda-Z

2º   -Javier Fernández Feijoo-Z

3º   -Juan Gallego Extremera-Z

4º   -Juan Pérez Avilés-T

5º   -Manuel Fontelos-Q

6º   -Manuel Couselo-Q

7    -Gerardo Agrafojo-S                                       
8º   -Celestino Riveiro- P

9º   -Andrés Domínguez-R

10º - Ramón Antón-P

11º -Javier Riveiro-Q

12º -Manuel Castiñeiras Del-R

13º -Augusto Salanema-R

14º-Manuel Pedrosa-R

15º -Leandro Suárez-Q

16º -Felix Patiño-R

17º -J.Manuel Rodríguez-T

18º -Juan Freire-R

19º -Manuel Curros Novo-R

20º -Miguel Cisneros-N

21º -Manuel Estévez- R

22º -Genaro Reinoso-P

23º -José Busto Suárez-R

24º -Manuel Liñares-P

25º -Ricardo Ruso- Q

26º -Xesús Gago-Q

27º -Urbano Migueles Otero-O                

28º -José Manuel Árdións-N

29º -Álvaro Barreiro-P

30º -Camilo Becerío-Q

31º -José A.Cisneros-O

32º -Fernando Barreiro-O

33º -Xesús Redondo-Q

34º -Josefa Cajuso-E

35º -María Barbazán-E

36º -Manuel Cancela-T

37º -José Castro-T

38º -José A.Méndez-O

39º -José A.Rial-S

40º -Antonio Negreira-T

41º -José Manuel Tuñas- P

42º -Fernando Fernández -R

43º -José Gómez-U

44º-Enrique Pérez-R

45º -Luis Méndez- P

46 º-Francisco Vilas-P

47º -Juan A.Ramírez-P

48º -Santiago Carballido-S                                                        

49º -Rosario Pérez- E

50º -Mª Elisa Riveiro-D

51º -Mª Sol Cisneros-D

52º -Vicente Vilacoba-Q

53º -Manuel Quintáns-R

54º -Francisco Suárez-P 

55º -Benedicto González-O                                                    

56º -Alberto Antón-N

57º -Cándido García-U

58º -Ramón Barbazán-P

59º -José Pérez Rioboo-R

60º -José Bouzas-Q

61º -Carlos Paz-R

62º -Conchita Rodríguez-D

63º -Manuel Esparís-R

64º -José Giraut-R

65º -Pío Barreiro-P

66º -José M.Pazos-P

67º -Camilo Casas-R

68º -Juan Leis-O

69º -Francisco Lens-Q

70º -Alfonso Ferrando- P

71º -Emilio Lira-S

72º -Digna García-D

73º -Obdulia Riveiro-D

74º -José M.Rodriguez Marcuño-N                                             

75º -Mª Dolores Marcuño B.-H

76º -Ramón Negreira-O

77º -Antonio Pintos-S

78º -Ricardo Fernández-P

79º -Manuel Negreira-O

80º -Yolanda Caamaño-D

81º -Alberto Capeáns-O

82º -Perfecto Campos-O

83º -Enrique R.Pose-Q

84º -Mª Dolores Seijo-H

85º -Carmen Pérez Rioboo-G

86º -Luis Castiñeiras- P

87º -Castiñeiras Seijo-M

88º -Oscar Suárez-N

89º -Carmen Antelo-E 

90º -Mary Lens-G

91º -Mª Carmen Cives-F                                               

92º -Isabel Giraut-E

93º -Antonio Negreira- O

94º -Joaquín Buergo del Río-T                              
95º -Ana Ruso-F

96º -Dolores Barbazán-F

97º -Carmen Gómez-G

98º -Amancio Liñares-Q

99º -José A.Romarís-N

100º-Juan José Cruz Martínez-U

101º-Pilar Ferreiro-C

102º-Secundino Capeáns-Ñ

103º-Pedro Luaña-N

104º-Mario Fernández-Ñ

105º-Mónica Rdríguez Marcuño-A

106º- Mónica Magariños- D

107º- Susana Magariños - D

108º-MªJesús Bouzas - D

109º-Susana Luaña-E

110º-José Castro Fraga-N

111º-Eva Rodríguez Marcuño-A

112º-Javier Rodríguez-O

113º-Ana Leis-C

114º-Celestino Suárez R.-O

115º-Ana Cobas-D

116º-Mª Cruz Gil-C

117º-Ana Mª Antelo-D

118º-Luz María Picos-G

119º-Mª Dolores Ferreiro-C

120º-Mª Teresa Gil-D

121º-Ángeles Mariños-D

122º-Carmen González-H

123º-Rosy Silva Caamaño- H

124º-Blanca Fernández- G

125º-Mª Mar Cruz Álvarez-A

126º-Mita Álvarez de Ron-I

127º- Ramón Gil Rodríguez- N  

                 CLAVE

    Z- Tres primeros puestos 

Mujeres       Edad       Hombres

     A              de 7            M

     B             7 y 8            N

     C             9 y 10          Ñ

     D            11-13           O

     E            14-15            P

     F            17-19            Q

     G            20-25            R

     H            26-30            S

     I             31-35            T

                   36-45            U

                                      Negreira, 8 de diciembre de 1978

                                                     El Delegado

                                           Fdo. Jesús Alonso Braña

Santy e Monchito

Polo Camiño Vello

Pola Rúa da Cachurra

Medallas

Participantes




35 ANOS DESPOIS

SEMÁNTICA

      Non sabemos si en realidade se trata dunha nova técnica do marketin ou dun asunto semántico, porque normalmente non é o mesmo o continente que o contido, pero dada a costume actual de prostituir a linguaxe , vaia vostede a saber….

      Eu negábame a pensar que a etiqueta fora un fiel reflexo do elixir que se publicitaba, porque de ser así as autoridades sanitarias seguro que terían xa botado man do atrevido licoreiro, salvo que só fixera referencia á calidade do producto.

      E refírome ó da prostitución lingüística porque na nosa sociedade algúns vocablos deixan de prestar a función que os académicos lles asignan para ser destinados ós máis perversos usos e menesteres; así o honorable mercado pasou a designar ese conxunto de banqueiros, especuladores e estafadores que se dedican a apropiarse do diñeiro dos demáis ou a meternos a todos nun brete complicándonos a vida de mala maneira; os expertos , entes abstractos utilizados para xustificar calquera tipo de tropelía , ou a tan publicitada reforma laboral que xa todos identificamos con recorte de dereitos dos traballadores .

      Pero ó parecer neste caso sucede o contrario; segundo me comentou o dono do establecemento de Coímbra que expoñía no escaparate este escatolóxico licor, trátase nada máis e nada menos que dunha agradable mestura de leite, vainilla e cacao que pode satisfacer aos paladares máis esixentes.

      Resulta evidente que os nosos veciños portugueses seguen a ser unha xente feiticeira.

NEGREIRA EN MAUTHAUSEN: AVELINO GARCÍA . S- 6794

(Reeditado en 2018 e 2020)

 

 Avelino García en Mauthausen  co grupo de supervivintes españoles en maio de 1945

              

  Cando as primeiras patrullas da II División do Terceiro Exército do Xeneral Patton fixeron a súa entrada no campo de exterminio de Mauthausen o 5 de maio de 1945 o corazón de Avelino García, voou na distancia, sen dúbida, a Maio Pequeno, aldea da parroquia de Liñaio en Negreira, onde pasou parte da súa infancia na compaña da súa nai Isolina.

                                       KONZENTRATIONSLAGER  MAUTHAUSEN

O campo de concentración de Mauthausen, en Austria, foi o destino que agardaba a casi 10.000 republicanos españois que ao final da Guerra Civil se refuxiaran en Francia. Entre eles 179 galegos que por un ou otro motivo atopábanse en zona republicana e que compartiron desgraza nun dos lugares mais sinistros e terribles, onde polo menos 108, caeron vítimas dos nazis no que foi calificado como un xenocidio, un dos crimes máis sanguinarios da historia da Humanidade.

Procedentes de diversos lugares das catro provincias na meirande parte das localidades costeiras, só uns poucos sobrevivirían en 1945, cando o campo foi liberado polas forzas aliadas.

Avelino García García emigrou a Francia con 15 anos (1929) e retornou a España para participar na Guerra Civil e defender ao seu país contra o fascismo. Sempre se definiu como demócrata e non quería que se instalara un réxime como en Alemania e Italia, por iso se presentou voluntario no Consulado  en Burdeos.

Xunto con outros españois foi enviado a Barcelona. Formou parte da 5ª Compañía do 6º Batallón, 120 Brigada  da 26  División  do Exército, como un soldado máis, participando nas operacións militares que tiveron lugar contra os sublevados.

Finalizada a contenda, voltou de novo a Francia e  formou  parte da Compañía de Traballadores Estranxeiros perto da Liña Maginot, a defensa construída ao longo da fronteira con Alemania e Italia,  cavando trincheiras. Logo da invasión do país francés polos nazis foi detido polas forzas alemanas, en maio de 1940, e xunto con outros mozos republicanos estivo recluído no stallag (campo de prisioneiros) de Fallingbostel, actual estado da Baixa Saxonia. Foi dos primeiros deportados en chegar ao campo de Mauthausen, cunha expedición de 1.506 xóvenes compatriotas despois de viaxar dous días nun tren utilizado para transporte de animais.

                                     Principais campos de concentración e exterminio

A xélida mañá do 27 de xaneiro de 1941 cravóuselle na alma ao descender no andén, entre os berros dos SS, os ladridos dos seus cans e os golpes cos que sempre eran recibidos os deportados.
Logo a formación, espidos sobre a neve na Appellplatz, en dúas fileiras unha para o Campo e outra para a cámara de gas, as mulleres  todas para a cámara. A morte a patadas na cabeza e na cara dunha nai xudea que tiña a un bebé choroso nos seus brazos e o aplastamento do neno collido polas pernas contra unha parede por parte dun SS, foi algo que o marcou para o resto da súa vida. Este episodio foi relatado tamén polo español Ramón Bergueño que presenciou os feitos no seu libro sobre Mauthausen (1). Os retratos de identificación, o traxe de franxas azuis e brancas co triángulo azul coa S de Spanien, que distinguía aos deportados republicanos e a tatuaxe no seu brazo co número de deportado 6794 que o acompañaría sempre, xunto cos terribles pesadelos vividos nese inferno.

 

Durante dous anos, na compaña  de 300 españois, saía todos os días a traballar nunha fábrica de motores de aviación, montando a parte metálica, pois no entorno dos campos ubicábanse as máis importantes empresas alemanas que utilizaban a man de obra esclava dos deportados. Logo foi trasladado ao subcampo de  Güsen a traballar nun tunel con un martelo picón, sendo despois destinado de novo  a conducir un tren que trasladaba o material mineiro, ata dous días antes da liberación en que os alemáns abandonaron o campo.

 

A LIBERACIÓN

A ledicia dos deportados comezou a diluirse pouco a pouco para os españois, ao seren  informados de que non serían retornados ao seu país por ser declarados apátridas polas autoridades franquistas, debendo quedar en Francia, onde,  desta volta si, foron acollidos como loitadores pola liberdade e a democracia. 

 

Comezou Avelino unha nova vida no país veciño  e formou unha familia. Na localidade de Pessac (Burdeos) viviu integrado na Federación Nacional dos Deportados e Internos, Resistentes e Patriotas (FNDIRP) da que foi Secretario, participando en numerosos actos públicos e oficiais.

 

 

Avelino García García

 

As secuelas sicolóxicas e físicas acompañárono durante o resto da súa vida, lesións nas costelas e unha cicatriz na fronte como consecuencia de un culatazo que o levou varios días á enfermería. Pero sobre todo os tremendos recordos dos anos de supervivencia nese inferno. Mauthausen era o campo central pero arredor del  había outros moitos.

 

Nunha entrevista, realizada polo documentalista asturiano Alberto Vázquez García, manifestoulle que durante catro anos tivo sempre a mesma roupa, cando chegou de novo a Francia pesaba 43 Kg, pois non comía máis dunha vez ó día nabos podridos fervidos en auga, sendo terrorífico o maltrato que recibían.

 

                                                              

Finou nesa localidade da Gironde, onde gozaba de moita estima,  o 12 de maio de 2016 aos 102 anos de idade na compaña  da súa familia e a triste nova publicouse no Journal Sud Ouest de Burdeos.

 

Durante toda a súa vida foi un exemplo de compromiso coa Democracia e os Dereitos Humanos por iso foi condecorado  coa MEDALLA DE OURO AO DEPORTADO da República Francesa. Nunha conversa co historiador Benito Bermejo,  hai uns anos, diante da pregunta de por qué non solicitou a cidadanía francesa como tiña dereito, a resposta de Avelino foi contundente :

 ¡ Yo, español hasta la muerte!

16 DE SETEMBRO DO 2022

Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica e Deputación Provincial de A Coruña

 

(1) Mauthausen ¡Nunca Mas!-Ramón Bergueño. Pag.162

 

DENDE CANDO O NADAL ?

                                                                                             (J.M.L.T.)
 

Como cada ano as rúas e prazas de cidades e pobos énchense de luz e música para celebrar a Festa do Nadal. Agasallos, larpeiradas e xuntanzas familiares nunca faltan nestas datas xunto cos desexos de felicidade para os máis achegados. 

A presencia da Navidade como festividade independente no calendario litúrxico  e a súa celebración o 25 de decembro son feitos de desenvolvemento tardío no primitivo cristianismo pola escasa importancia que lle deron a este feito. Según Pablo Martínez Palomero, na súa obra Historia y tradición del Belén, as primeiras comunidades cristiáns crean os seus principais ciclos rituais arredor da Pasión, Morte e Resurreción de Cristo.

É a partir do Concilio de Nicea que se celebrou no ano 325, cando xurde a necesidade de crear unha festividade en conmemoración do nacemento de Jesús, pero a escasa importancia que os primeiros cristiáns deron a este feito provocou que se ignorara o día concreto en que se produciu.

Algúns tratadistas, xa no século II, intentaron chegar a través da lóxica á datación de tal acontecemento, pero as súas averiguacións foron arbitrarias.

A identificación de Cristo co Sol e a luz está presente en multitude de textos bíblicos, e son moi numerosos os que o califican coma a luz do mundo. Estas atribucións fundamentan en boa parte a elección pola igrexa romana do 25 de decembro como festividade para conmemorar o seu nacemento. Porque na Roma Imperial tal efeméride era a conmemoración da luz, A Festa do Sol por antonomasia. A esta festividade romana uniríase máis tarde outra de orixe persa: a adoración a Mitra, deus do Sol, tamén conmemorada ese día.

Por outra parte, as comunidades rurais consideraron de antigo o 25 de decembro como o día de comenzo do ano, fronte ó 1 de xaneiro establecido oficialmente por Xulio César no ano 43 a.C., que máis ben tivo un sentido administrativo.

A festividade tivo carácter oficial a partires do ano 330 cando o papa Julio I dicta a necesaria proclama. De inmediato, e vencendo non escasas resistencias, a efeméride vai calando nas diversas comunidades cristiáns: No ano 375, S.Juan Crisóstomo logra que se instaure en Antioquia, San Gregorio Nacianceno estendeuna a Constantinopla, e en España  instaurarase no Concilio de Zaragoza celebrado en 380.

Acontecemento singular foi a celebración da primeira "Navidade" no Novo Mundo, acaecida o 25 de decembro de 1492 na illa de Haití, na que se construiu un asentamento que recibiu precisamente o nome de Fuerte de Navidad. 

                                Belén en Tlaquepaque -Jalisco (México) . Foto López Tuñas

De este xeito, tamén o continente americano se une a esta conmemoración de carácter universal e as súas xentes celebran con beléns, cánticos e agasallos unha das festas máis fraternales do ano.

UNHA NOVA GALICIA

                               A escritora galega Fina Casalderrey asinando os seus libros na FIL

Guadalajara é a capital do estado mexicano de Jalisco, que na época da colonia era o Virreinato de Nueva Galicia. A antiga capital estaba en Santiago de Compostela de las Indias, bonita cidade na costa do Pacífico.

Hoxe Guadalajara, unha das máis importantes urbes de México, é tamén a cidade dos mariachis pero é coñecida en todo o mundo porque nela se celebra anualmente a Feira Internacional do Libro, que na súa XII edición está adicada a Los Ángeles, cidade norteamericana na que se falan 220 linguas.

Aquí xúntanse cada ano os máis importantes escritores , editores e persoeiros do mundo da cultura.

Onte pronunciou unha conferencia o Premio Nóbel de Literatura Orhan Pamuk e Chavela Vargas presentou o libro das súas memorias. Durante toda a semana se celebrarán moitísimas actividades porque esta é tamén unha festa mundial das culturas.

Hoxe a mestra Fina Casalderrey, Premio Nacional de Literatura Infantil con títulos tan suxerentes como O meu pai é meu ou Abrazos de vainilla, falará ós nenos e mestres nun colexio público da cidade e mañán farao na Escuela Normal de Jalisco ante centos de futuros docentes.

Manolo Rivas, Victor Freixanes e Alfredo Conde impartirán distintas conferencias no Auditorio da Feira e tamén participarán en varias mesas redondas.

Dende o stand de Galicia os nosos libros tutean ó máis selecto da literatura mundial e a Directora da FIL di que nunha próxima edición estará adicada a Galicia.

Mentres na nosa Terra a cultura galega loita pola súa superviviencia, aquí séntese o tremendo orgullo de que ser galego é ser tamén cidadán do mundo.


Guadalajara-Jalisco
2 de novembro de 2009

NEGREIRA Y HEMINGWAY

-->

                                              

 -“ Tú eres de la ciudad-dijo el soldado que guisaba-.Tú eres de Lugo . ¿Que sabes tú del mar o del campo?

-Se aprende más en la ciudad, que vosotros, analfabetos, en el mar o en el campo.

-Con esta luna vienen los primeros bancos de sardinas –dijo el soldado que guisaba.  En esta luna se aparejan los bous y los arenques se van al Norte.

-¿Por qué no estás tú en la Marina, siendo  como eres de Noya?-preguntó el cabo.

-Porque no estoy empadronado en Noya, sino en Negreira, donde nací.Y en Negreira, que está a orillas del Tambre, te llevan al ejército.”-………

      Un salto en la cama es la reacción que recuerdo de una  noche de verano leyendo Por quién doblan las campanas, obra maestra  de la Literatura universal. Alguna  de las  que a mis veinte años devoraba , noche tras noche, hasta caer rendido sobre los libros .

     ¿Pero sería posible que Ernest Hemingway, Premio Nóbel de  Literatura , conociera Negreira, mi pueblo?¿Que paseara por sus calles y bebiera el vino de sus bares y tabernas? ¿Como era posible que estampara el nombre de Negreira en esas páginas, paseándolo  por imnumerables lugares y ante millones de lectores que luego sabrían de nuestra existencia?

     Tengo que confesar que ha sido una de mis obsesiones  que me ha llevado a buscar y rebuscar las posibles conexiones de esta gloria de la literatura con Negreira y el Tambre. Al fin, tuvo  que ser bastantes años después cuando el querido y recordado novelista gallego Carlos Casares  me aliviara de ella.

     Explicaba  Carlos, profundo conocedor de las relaciones del Nóbel con Galicia, durante una comida que ofrecieron los miembros de Editorial Galaxia en Vigo a mi mujer Luz,  que el autor de El viejo y el mar, Adios a las armas y Fiesta, entre otras, conoció nuestra tierra  en diciembre de 1921, a los 32 años, cuando llegó al puerto de Vigo. Comentó entonces  en el diario Toronto Star  que la ciudad no le parecía atractiva, salvo por el vino, que era muy barato. Desde 1927 cuando pasó 15 días en La Coruña, repitió su estancia cada verano en distintas ciudades de Galicia, haciendo de Santiago de Compostela su cuartel general por considerarla una de las ciudades más bonitas del mundo y por su cercanía al Tambre. Durante días, en los veranos anteriores a 1936, recorría sus riberas admirado de las espléndidas  truchas y dedicado a la pesca, una de sus pasiones. Estoy seguro de que  las tabernas de A Pimenteira, El barcalés, El Ríos  o cualquiera de los establecimientos expendedores de ribeiro de nuestra Negreira conocieron alguna de las impresionantes “cogorzas” de las que el Nóbel se beneficiaba a menudo.
En 1999 publicó Carlos Casares el libro Hemingway en Galicia en el que documenta muy detalladamente las relaciones que el Nóbel mantuvo con nuestra tierra durante años.

     Si algún día viajas a Chicago, en su casa natal de Oak Park, podrás leer en un libro de cartas, que también Casares revisó, la atracción que sentía esta gloria de la Literatura por Galicia.

     Pero mientras tanto, si aún no lo has hecho, debes empezar a disfrutar  Por quien doblan las campanas que te acercará a una de las páginas más apasionantes de nuestra Historia y a través de Jordan, María, el Sordo y otros  personajes conocer la respuesta a muchas de tus preguntas. 

Hotel Suizo, en la Calle Cardenal Payá, en el que se albergaba Hemingway en Santiago de Compostela 

MUNCH

-->

Ademáis tiña a cámara no bolso, sobre o asento traseiro do coche. Pero logo xurdiría o problema de sempre: si recoller toda a escea xeométricamente disposta, que xa de por sí sería de abondo, ou esa ollada perdida que impoñía,ou o máis difícil xa, ese bafo de dor que o invadía todo coma aquelas explosións de napalm que acababan tapando as imaxes coa súa luminosidade na guerra do Vietnam.

Maldita costume esta de ollar sempre arredor, aínda que desta vez sexa só sobre un radio de vinte metros.

Nunca presenciara algo así, nen siquera no cine. E o peor de todo formar parte da historia pasando a ser un simple espectador deslumbrado polo que estaba vivindo. Pero que tipo de rellas establece a tribu que impide en determinadas situacións limosnear a unha persoa cun ápice de afecto que tan gratuitamente se regala a un peixe de cores ou a unha insignificante formiga que pasa de rondona sobre unha mesa? Que é o que fai que haxa que transformar o peito nunha cámara acorazada e impida derramar unhas pingas, só unhas pouquiñas, do que se leva dentro?

Desafortunadamente será a foto da miña vida, e esta si que non se me esquecerá nunca. Nin terei que apelar ao Corel para correxir algúnha doblez ou algunha mancha das que acaban xurdindo co paso do tempo.

E dende logo, aínda que nalgún momento cheguei a intuílo, xa o teño definitivamente claro. A arma máis despiadada que descubriu o ser humano non son as bombas que a diario rebentan persoas nas distintas partes do mundo, nin as balas que sesgan a vida de miles de inocentes. A máis terrible de todas, a máis cruel e miserable é a do desamor, a do baleiro, a do desprezo.

MERCEDES O EL RECUERDO

     

         Una de mis primeras fotos de la infancia fue contigo, al lado de la niña de la droguería. De la mano corríamos alocadamente por las calles y plazas de nuestro pueblo o jugábamos a las tiendas que tú primorosamente preparabas y que yo surtía con caramelos, higos y piedras de azúcar que traía a manos llenas del comercio de mi abuelo.

      Las tardes de verano escapábamos por los caminos de los alrededores hasta el Pozo del Panadero, donde atrapábamos ranas y “cagudos” que luego conservábamos en frascos y latas en el almacén de fotografía de tus padres. Algunas veces incluso más allá, por rutas y caminos que se nos antojaban mágicos y secretos regresando siempre corriendo para no llegar tarde, por si acaso.

      El paréntesis de la adolescencia se vio ampliamente compensado por nuestra juventud. Con Maruja, Tono, Emilio, Chita y Eduardo fuimos tejiendo los siete estrechas redes de afecto y amistad pasando a escribir una de las páginas más alegres y desenfadadas de nuestras vidas. Los días del Bar Negreira, las salidas a las fiestas lejanas porque las de la comarca no eran suficientes, las diferentes historias en las que Tono nos embarcaba y las escapadas a las discotecas de Santiago, en las que bailábamos tranquilamente al margen del bullicio evitando siempre cualquier palabra, frase o gesto que intuyéramos podría molestarnos.

      Tu marcha, Merceditas, coincidió también con las circunstancias de la vida que nos derivaron  por caminos tan distintos y distantes. Años de ausencias en las que cada uno fue construyendo su propio futuro y volcando sus afectos, alegrías y tristezas en otros lugares.

      Hace poco tiempo que nos reencontramos en Seoane, antes del Acto de la escuela, y con cuatro palabras fruto de la sincera amistad, en unos segundos se iluminaron todos los recuerdos. Desde entonces, en todas nuestras conversaciones pendía como un fantasma esa terrible espada de Damocles a la que tú decías no temer.

      La triste noticia de que todo había ido mal fue un duro  golpe que reunió de nuevo a las amigas y amigos alrededor de tu familia y otra vez fue el ingenio de Chita y su sonrisa entrecortada la que como un milagro transformó en unos segundos toda la tristeza del momento en el afecto que siempre mantuvimos. 

      Es duro, a veces, con tantas ausencias sentir como en poco tiempo la vida se nos va desguazando en cuarterones.