miércoles, 18 de diciembre de 2013

PEPE ARDEIRO




DA TERRA E DO TEMPO




                                                                               Anxo Mosquera



 A man do home, dominando o gume,
violou a madeira e a pedra dura,
en harmonía compasada e pura,
dende un ritual de ancestro, alén do lume.

Coma un ronsel ferido de bremanza,
antiga seiva anuncia a súa presencia
de nai ennobrecida coa esencia
dos símbolos máis fondos da lembranza.

No repouso da noite estrelecida
brinda o licor no vidro aloumiño,
ofrecendo unha loanza estremecida

ás gubias que gravaron o camiño
polo cerne da madeira agradecida,
na honra do deus Baco e o dóce viño.

                                               ( Un xardín no tempo)




domingo, 17 de noviembre de 2013

OS LAPIS




                                   (Foto López Tuñas)

No pasado setembro deste 2013, despois de cumprir cen anos, morreu en México Choncha Concheiro a muller de Francisco Comesaña, os dous principais protagonistas de O Lápis do Carpinteiro.  
A min a historia non me era allea, coñecina de pequeno. E moitas máis cousas que non se recollen no libro. Por eso, cando vin a película que Antón Reixa fixo sobre a novela, disgustoume moito o tratamento que lle daba a certas esceas no cárcere, que me pareceron un pouco frívolas, pois souben  da anguria e  tristura que alí dentro se viviu. Nunha ocasión llelo manifestei a Isaac Díaz Pardo, fillo de Camilo Díaz, pintor e ilustrador que pasou no cárcera de Santiago os últimos momentos da súa vida, antes de que o asasinaran. Respostoume tranquilamente que a el parecíalle ben, que aquelo era unha película e as películas son así. Dalgún xeito tamén tiña razón.

A miña afección polos lápis ven de non hai moito, porque eses grafitos revestidos de madeira, fanos agora ben fermosos; afiadiños son do máis xeitoso para escribir e, cando te enganas, vas e borras como se nada pasara. Cada vez que vou a un museo ou institución, se os teñen merco un. Tamén na nosa mente debéramos escribir as cousas con lapis no canto de tinta, porque as que precisamos borrar non quedarían na memoria ata que o tempo as vai metendo no pozo dos recordos.

A lembranza máis antiga que teño do lapis é a do meu avó, facendo as contas na súa tenda en papel de estraza, ou notas dos que viñan ao “déboche”, que logo colgaba nun gancho. Tamén o de Domingos de Sanamede, o carpinteiro, que traballaba moitas veces na nosa casa e sempre tiña un vermello detrás da orella. Aí lévao, ás veces, un compañeiro; vinllo pola rúa e gustoume, porque é un bo mestre e ven sendo algo así como un símbolo da súa profesión. E xa non vou falar da miña profesora Marita, que lles sacaba unhas puntas de varios centímetros de longo que parecían agullas de calceta.

Hai tempo que teño unha pelexa cos crucigramas dun xornal, para eso collo os de gomiña, pois cando poño algunha verba por tanteo, zas-zas, se o preciso borro coma se non pasara nada.

Pero é verdade que se escribe moi ben con eles, son suaves esvarando polo papel e si teñen un fermoso deseño poden facer agradable a escrita que tampouco deslumbra como as pantallas, e non hai que estar dalle que dalle á monotonía do teclado.

Nostálxia?.. nen falar, hai que aprender a gozar cada día das sensacións máis agradables e nunca caer na rutina.

Probade e xa veredes.




martes, 22 de octubre de 2013

ENCHENTAS



SANTIAGO DE COMPOSTELA ( Foto El Correo Gallego)


De cando en vez o outono tráenos estas cousas, a terra verde vese asolagada por descargas esaxeradas de choiva e vento que inundan pobos, cidades e desbordan os ríos. A xente, ansiosa de rego para os campos logo dun verán seco responde sempre o mesmo: ¡ Nin tanto nin tan pouco!

O de onte foi curto pero abondoso e os sistemas de pluviais de A Coruña e Santiago de Compostela non deron abasto nalgúns lugares.

De setembro a decembro é cando se producen as maiores enchentas en Galicia, as masas de aire quente e húmido ascénden a velocidade e condensan todo o vapor de auga sobre nós, poñendo en apuros aos ríos que non dan acadado o seu cometido de carrexar a auga ao mar. Hai anos, Padrón e Caldas de Reis eran as estrelas fluviais destes acontecementos, polo desbordamento do Sar e o Umia. O Tambre, a partires de 1987, entrou tamén a formar parte do grupo de ríos mediáticos.

As máis importantes dos últimos anos foron :

A do 28 de decembro de 1978, en toda Galicia, pero que afectou especialmente ás localidades de Lugo, Pontevedra e Padrón.

O Tambre en Ponte Maceira-1989

















A do 13 de outubro de 1987, unha desas que quedan na memoria, afectou aos ríos Sar e Umia pero especialmente ao Tambre, onde en 24 horas caeron 138 l/m2. As comportas do Embalse Barrié de la Maza non poideron abrirse por estar os motores desmontados para o seu mantemento e a auga pasou uns 50 cm por enriba da coroa da presa.

 Ao día seguinte, para aliviar a situación dos afectados, un camión grúa que veu dende Madrid, deprazouse lentamente pola presa desbordada xa nuns 20 cm, para enganchar as comportas e erguelas, pouco a pouco, vencendo a presión da auga, ante o temor dos que presenciábamos tan arriscada maniobra que, por momentos, ameazaba ao vehículo con sair voando dende o alto. A valentía, ou temeridade, do gruísta foi compensada con 500.000 pesetas por catro horas de risco.

 En Ponte Maceira non se produciu unha catástrofe grazas á actuación dun veciño que ás 5 da mañá observou como as augas do cauce subían de xeito anormal. Francisco Cancela Nimo avisou aos demáis moradores do lugar, pero María Yllodo Rodríguez e o seu home non conseguiron abandoar á súa casa, refuxiándose no teito, onde permaneceron 10 horas ata que os rescataron dous buceadores, pois a forza do vento impediulle facelo ao helicóptero de Protección Civil.

Consuelo Vieito comentaba no xornal La Voz de Galicia que a enchenta fora peor que a de 1916 que tamén tivera considerables dimensións. Os veciños perderon os seus mobles, electrodomésticos e outros enseres.

No concellos de Ames, Brión e Negreira as afeccións en infraestruturas, edificios e liñas eléctricas foron cuantiosas. En Negreira desapareceron sete pontes polas diferentes riadas e o exército tivo que poñer pontóns para comunicar algúns núcleos que quedaron illados.

O 17 de decembro de 1989 tamén afectou de xeito especial ao río Tambre, pero aínda que a subida foi espectacular os danos foron menores.

Son fenómenos naturais propios desta época ante os que debemos estar precavidos.


PONTE MACEIRA-1989

A Barquiña- 1987







jueves, 19 de septiembre de 2013

DE ANIMALIA


                                                                              Foto- Pedro Armestre



Sobre un caballo alazano,
cubierto de galas de oro,
demanda licencia ufano
para alancear a un toro
un caballero cristiano.
              N. Fernández de Moratín


Cando estudaba Bacharelato atopei nun libro de Sintaxis esta estrofa de Moratín, o escritor madrileño do século XVIII, sobre unha corrida de touros na Idade Media, que  memoricei e a través dela coñecín o poema.

O traxe de luces puxéronmo de pequeno para asistir a un baile de disfraces pero foi só eso, unha festa de Entroido, que daquela chamaban Fiestas de Primavera, e pouco despois da famosa corrida de Negreira do ano1952 cando o segundo touro morreu tiroteado pola Garda Civil logo de que nun ataque de aburrimento saltara a barreira e acabara pacendo na Canteira de Vilachán. Polo demáis só recordo unhas verónicas a un carneiro que o meu primo “O Catalán” ensinara a trucar,  por eso había que telo amarrado a unha claudieira; arredor dela lidiábamos polas tardes, pero co adibal como freo. Aquelo acabou moi mal, para o carneiro e para o meu avó, vítima dunha traicioeira trucada que lle causou lesións, polo que as nosas pregarias non serviron para impedir que o tozudo cornúpeta acabara no matadoiro.

Era época de abondosas corridas televisivas, noites de flamenco e películas de Joselito, pero nin as garatuxas de El Cordobés conseguiron afeccionarme á Festa Nacional.

A progresiva modernización da sociedade española e a educación nun novo sistema de valores, deu lugar a que se foxe desviando a atención da parafernalia musical e colorista que rodea ás corridas de touros, cara o sufrimento ao que é sometido o animal e que este tipo de celebracións quedara reducido a determinadas comunidades e grupos de afeccionados. Como consecuencia da mellora das condicións de vida desapareciu o colectivo de rapaces que buscaban unha saída á súa situación de miseria arriscando a vida diante dun touro anoxado, coa xustificación tan coñecida de “más cornás da el hambre”,

O do touro de Tordesillas é outra parte da historia. Nesa cidade de Valladolid, que parece estar a uns 400 anos de distancia dos Pirineos, nas festas patronais o touro que ceiban polas rúas desvíano cara o campo onde unha manada de cenutrios con picas, vano acosando e acribillando entre os aplausos e o disfrute de miles de persoas, nais cos seus rapaces, mozos e mozas, novos e vellos, mentres rega co sangue o campo, ata que algún dos “heroes” da festa, acaba coa súa agonía.

Este ano correspondeulle a honra a un traballador en paro que foi encumbrado ao balcón do Concello polo Alcalde da cidade. Ao parecer, esta “autoridade” comparou a bestialidade festeira con unha obra de teatro. Quero pensar que o disparate se debe máis ao cinismo que á iñorancia. Por desgracia son moitos os que están a podrecer aínda máis a vida política e con tal de manterse no posto, non dubidan en aplicar o coñecido programa electoral de “O que queirades”, deixando de lado o labor de concienciación social e exemplaridade que deben procurar os que ocupan cargos representativos, sobre todo si se amparan baixo epítetos sociais.

Agora as televisións españolas presentaron o denigrante espectáculo digno da España Negra como un torneo ou unha liorta entre taurinos e antitaurinos.

Por sorte estaban presentes os fotógrafos das máis importantes axencias de prensa para certificar a barbarie e aínda queda a esperanza de que algún organismo internacional tome cartas no asunto, pois as nosas autoridades andan moi ocupadas en exercer as súas habilidades.



viernes, 23 de agosto de 2013

OS CHINITOS



Dende que os chinos encheron de bazares todos os corruchos ando sempre coa orella atenta a ver si entre eles hai un José ou Manuel, pero teño que confesar que a pesares do meu empeño, de momento, non tiven moito éxito no intento de atopar algún dos meus afillados neste colectivo.

Cando eu era pequeno todo o país estaba empeñado en bautizar aos habitantes da China para sacalos da súa iñorancia, por todas partes había carteis co lema “Ayuda a bautizar a un chinito” e tiñas que facer unha aportación económica para mandar alá aos misioneiros que levaran adiante este labor. A cambio dábanche unha estampiña, co retrato do rapaz, no que por atrás escribías os teus datos e o nome que querías que lle puseran ao teu futuro afillado.

Foron algunhas pesetas as que aportei para ter un bo número deles pero pouco a pouco funme dando conta de que os chinos das fotografías parecían todos iguais, o mesmo que a hucha que estaba no mostrador da farmacia de dona Maruja Robira, que tamén tiña a cabeza do chinito co lema debaixo. Decíase ademáis que eran moi inxenuos e cando a un lle tomaban o pelo, empezou a extenderse a costume de utilizar a expresión “enganáronno coma a un chino”.

A pesares de aquelo de ir incorporándoos á nova fe às veces non era de abondo coa picardía porque un pouco antes seica algúns empezaran a espabilar de máis e os americanos xa contaban na película 55 días en Pekín, que grazas a Charlton Heston e aos exércitos das potencias occidentais tiveron que achantar ante a ocupación e o poderío das forzas internacionais.

Agora, os chinos viñeron montar aquí os seus negocios e tanto che venden unha filarmónica que destiñe ou unha maceta sen burato como unhas tesoiras de podar que ao primeiro trallazo escachas os nocellos; pero é inutil que intentes fuxir deles porque vaias a onde vaias, os paraugas, as prendas de vestir ou calquera andrómena que consumas veñen de alá; polo tanto estás collido. Co invento da globalización parece que o entendemento foi máis fácil. Os nosos grandes empresarios poden instalar na China os seus chiringuitos para explotar aos "inxénuos" e os deles poden montar aquí as tendas sen ter que someterse a ningunha regra, norma ou procedemento. Un bo acordo para eliminar o noso tecido produtivo e, ao mesmo tempo, acabar co pequeno comercio local.

Hai pouco contáronme que unha profesora estivo nunha universidade da China dando clase de español. Pouco tempo despois de comezar o seu traballo descubriu que se trataba dun centro privado onde se ensinaba a língua a estudantes que ían vir traballar nos negocios en España. Cando avisou do engano aos responsables españoles, comunicáronlle que tivera o bico calado se quería seguir exercendo de profesora.





sábado, 17 de agosto de 2013

UN CAFÉ CON SARAMAGO


                                                                            (Foto López Tuñas)


Na Casa onde José Saramago pasou os últimos 18 anos da súa vida, o tempo está conxelado porque así o decidiu; todos os reloxios marcaron sempre as catro porque foi a hora na que coñeceu á súa muller.

Branca e ollando ao mar, na súa entrada aquela pequena oliveira que trouxo nunha maceta nun voo regular dende Portugal ,agora é grande, verde e vizosa. No se pode pasar por Tías sen facerlle unha visita e de paso tomar un café. Alí consérvanse os seus libros e as súas pertenzas máis persoais, os cadros e todos os pequenos obxectos que el valoraba: as pequenas pedras recollidas en moitos países do mundo, a súa colección de cabaliños e os debuxos relacionados cos seus libros, as plumas e as fermosas dependencias nas que o Premio Nóbel meditaba, escribía, descansaba e recibía aos seus amigos. A súa Biblioteca é inmensa coma un océano e contén obras de centos de escritores de todo o mundo, tamén do noso : Castelao, Cunqueiro, Suso de Toro, Freixanes ou Alfredo Conde, entre outros.
  (Foto Luz Picos)





" E eu pregunto..."








No coidado espazo do seu estudo tamén se gardan os momentos que viviu cos máis achegados, familiares e amigos, persoalidades do mundo da Política e da Cultura. O fermoso xardín, con prantas canarias pero tamén “cun olmo, tres oliveiras, un granado e o sol do membrillo”. As árbores medraron e colocou unha cadeira de madeira no centro para meditar e ollar o océano en tanto agardarba a chegada das Musas, denantes de porse a escriber na sinxela mesa de madeira na que materializou os seus dous derradeiros libros.

Sempre procurei separar a obra dos autores da súa vida persoal ou do seu xeito de entender o mundo, pero este no é o caso pois o legado liteario é inseparable da persoalidade, a austeridade e o compromiso de José Saramago. Na Casa é un rito a lectura en distintas linguas do texto de Almeida Garret :

E eu pregunto aos economistas políticos, aos moralistas, si calcularon o número de individuos que é necesario condenar á miseria, ao traballo desproporcionado, á desmoralización, á infancia, á iñorancia crapulosa, á desgracia invencible, á penuria absoluta, para producir un rico”.

O mesmo que nos pobos, a cociña era tamén lugar de encontro e convivencia: xantares e conversas con importantes persoalidades da cultura contemporánea: Bertolucci, José Luis Sampedro, Pedro Almodóvar, Carlos Fuentes ou Sebastián Salgado entre outros. O intelectual segue presente na cabeceira da mesa máis próxima á intimidade do fogar, que era o lugar no que sentaba, por iso é alí  onde se convida a café portugués a todos os que visitan A Casa, nese lugar tan sinxelo e tan cheo de vida.
                         "Unha casa feita de libros"    ( Foto López Tuñas)

Ao sair, o sol canario peta forte e axiña hai que fuxir cara a costa na busca da brisa gratificante. O xornal informa de que unha flota de balsas hinchables cargadas de inmigrantes están a chegar dende África. Fuxen da miseria. Os nosos tamén marchan para outros lugares. Todo é unha fuxida; unha viaxe que, como ben dicía Saramago, non acaba nunca.



                                                                              (Foto López Tuñas)


jueves, 4 de julio de 2013

TARDE DE VERÁN





                             Praia de Louro             ( Foto López Tuñas)

........................

Lanzal o tronco, as ponlas alongadas,
o follaxe en dosel, forte, senlleiro,
ten a medosa traza dun guerreiro
vixiante dos castros e valgadas.

Ó chegar ó pé del na atardecida,
da lexendaria edade saudoso,
quixérao ver cadeira frorecida

dun rei celta, barbudo, fazañoso,
ou soleada, verdecente ermida
dun santiño aldeán e miragroso.

                                         RAMÓN CABANILLAS


martes, 11 de junio de 2013

NO PASAMENTO DO PRESIDENTE DA UNIÓN BARCALESA DA HABANA

ROLANDO PÉREZ PALMERO


ROLANDO PÉREZ PALMERO,  Presidente da Unión Barcalesa da Habana, acaba de finar  logo dunha curta enfermidade. Foi durante 44 anos o representante do colectivo dos barcaleses na capital cubana ademáis dun home entrañable, un cubano galego de adopción polo seu matrimonio con Concepción Suárez Morilla, barcalesa pola familia paterna que era natural de Lueiro-Barbazán no concello de Negreira.

Hai unhas horas o Vicepresidente Manolo Rodríguez comunicounos a Amancio Liñares e a min a triste nova.

Cando o coñecín persoalmente no ano 1993 estableceuse de inmediato entre os dous unha corrente de amistade máis alá do protocolario sendo eu alcalde de Negreira e él o presidente da Unión Barcalesa. Estivo tres veces en Galicia, as mesmas que viaxei á Habana, símbolo da galeguidade exterior xunto a Bos Aires; con el e a súa dona, Secretaria da entidade, compartín xornadas inesquecibles e sei que para eles supuxeron unha porta por onde entraba o vento mareiro que lembraba a dignidade da emigración.

Repartindo a axuda de Barcala
A Unión Barcalesa da Habana agrupa aos descendentes dos nosos emigrantes e as súas familias e levou adiante unha importante labor de construcción de escolas na nosa comarca. Grazas á Sociedade os barcaleses en Cuba recibiron importantes envíos dos concellos de A Baña e Negreira e tamén do de Brión e logo da Asociación para a Solidariedade Alén Mar, froito das aportacións populares, comerciais e de diversas entidades, especialmente de FEIRACO.Tamén de particulares.

Rolando, coa súa dona Conchita foi a alma do rexurdimento da Unión Barcalesa que hoxe ten xa 104 anos de existencia, e o seu recordo seguirá sempre presente nas nosas vidas.
 
Día triste para a súa familia, para os barcaleses de aquí e de alá e especialmente para as numerosas persoas que tivemos a sorte de coñecelo e disfrutar da súa apacible e agradable compaña. Unha aperta  de afecto e amizade  para Conchita, a súa filla Adriana e Noel o seu home, a neta Kamila e demáis familiares. Para a Xunta Directiva da Asociación e tamén  para todos os barcaleses na capital cubana.




sábado, 6 de abril de 2013

RADIO NEGREIRA NAS ONDAS...




O que non sei eu é si se chamará Radio Negreira, Radio Barcala ou algo parecido pero sí podemos afirmar que en Negreira están a facer os estudos técnicos para que empece a funcionar unha emisora de radio municipal.
                                         José Luis Blanco
                                                    Miñas donas, meus señores
                                                 Radio Galega
                                           19-01-1988


                                                                   
RADIO NEGREIRA no 107.0 da FM


Os maxestuosos compases do Himno Galego entraron por primeira vez no 107.0 de centos de receptores ás oito do serán do 24 de abril de 1988 envolvendo as voces de Plácido Fabeiro e Eliseo Ferreño, que anunciaban a primeira emisión de RADIO NEGREIRA. Con carácter experimental comenzaba a súa andaina a cuarta emisora municipal de Galicia que, de xeito ininterrumpido, chega xa aos seus 25 anos de emisión neste 2013.

Logo de meses de traballos dirixidos de maneira desinteresada polo técnico da Radio Galega Modesto Pena Rey, dende a Casa do Concello e cuns medios técnicos moi precarios emitíase a primeira programación de dúas horas diarias, que houbo que ampliar a horario nocturno pola demanda dos mozos e mozas que querían aportar a súa colaboración neste novidoso medio local.

A primeira emisora municipal de Galicia foi Radio As Mariñas, creda polo concello de Oleiros en 1980 e abortada en poucos minutos pola irrupción da Garda Civil, que por orde do Gobernador da provincia procediu ao precintado dos equipos de trasmisión.

Catro anos despois, en 1984, Radio Fene empeza as súas emisións, tamén chegou a orde de peche que foi desobedecida polo alcalde. A reconversión dos estaleiros de Astano coas protestas dos traballadores retransmitidas en directo por esta emisora, supuxeron un forte respaldo popular para Radio Fene e para o seu director Henrique Sanfinz. En 1987 os concellos de Oleiros e Corcubión crean Radio Libre de Oleiros e Radio Neria.

Primeiros Estudos no 1988
Radio Negreira foi a cuarta emisora municipal galega, creada por acordo plenario ao abeiro da Lei de Ordenación de Telecomunicacións de 1987 que posibilitaba que as corporacións locais dispuxeran de emisora municipal, e do Plan Técnico de Radiodifusión Sonora que xa distinguía 3 potencias segundo a extensión do municipio (500,150 e 50 vatios). Galicia, a pesares da dispersión de poboación, quedaba aínda desfasada na utilización da radio como medio de comunicación local pois en Cataluña xa funcionaban 160 emisoras municipais e en Andalucía 40. Arenys de Mar foi a primeira de España.

As emisoras municipais tomaron  forma de Lei en abril de 1991, cando se legalizaron definitivamente en toda España.

Ao mesmo tempo que a Radio aprobouse tamén a creación dunha revista e a colocación de paneis informativos nas parroquias e na Vila, para a publicación de todos os acordos que tomaran os distintos órganos municipais: Pleno, Comisión de Goberno e Alcaldía, ademáis da información considerada de interese para os veciños. Os obxectivos de Radio Negreira eran a difusión da información municipal, a promoción da cultura e o fomento da vida asociativa na comarca. A dispersión da poboación en 92 núcleos distribuídos en 115 Km2, xustificaba o medio.

O 12 de decembro dese 1988 creouse, polos representantes das catro primeiras emisoras municipais, xunto coa de Ribadavia (que acababa de nacer) a Asociación de Emisoras Municipais de Galicia  (EMUGA) que xorde como instrumento de asentamenteo do fenómeno radiofónico local, asesoramento xurídico, formación de persoal e fomento das actividades.

A organización do Curso de Técnicas Radiofónicas en Negreira, no que participou a popular presentadora de televisión Tereixa Navaza xunto con outros coñecidos profesionais da radio, posibilitou a formación das persoas da contorna que tiñan afección por este medio e que logo pasaron a formar parte da programación da emisora e a traballar noutros medios de comunicación  públicos e privados.

Gran popularidade acadaron os programas Onda Agraria, dirixido por Francisco de la Paz do Servizo de Extensión; A Saúde, do Doctor Marwan; Co mandil posto, de Luz Picos, os deportivos de Javier Tojo, os concursos ou, entre outros moitos, As Noites Tolas, unha experiencia desbordante na que participaban os persoeiros máis bohemios que, dende as terrazas dos bares, se achegaban aos altos do Concello para contar as súas anécdotas.A participación veciñal era a esencia dos programas.

O traslado dos estudos para a recén inaugurada Casa da Cultura no 1991 e a colocación do poste emisor no Monte da Pena supuxo a consolidación definitiva para Radio Negreira. 


FESTA DA RADIO-1994

Radio Negreira continuou a súa andaina grazas á dedicación e o esforzo dos que nela traballaron: Plácido Fabeiro, Javier Carnota, Emilio Forján, Lucía Cabezal, Abelardo Estévez, Manolo Gómez, Santy Pintos, Ovidio Martínez... e a colaboración de numerosas persoas e colectivos profesionais da comarca que adicaron horas e esforzo para sacar adiante este medio. Hoxe, xa máis profesionalizada, conta cunha programación de 24 horas emitindo en cadea coa asociación de radios municipais galegas.

Ademáis da Radio tamén cumpren  anos as Escolas Deportivas Municipais, polas que pasaron milleiros de rapazas e rapaces e que tanto levan feito pola promoción do deporte e pola formación dos máis novos.

Temos que entoarlles o Cumpreanos Feliz e desexarlle moitos éxitos a todos os que están a arrimar o ombreiro para seguir camiñando.


Colaboradoras de R. Negreira na Festa da Radio


24 de abril de 1988 - Plácido Fabeiro e Eliseo Ferreño en antena





                                             ESCOITAR ON LINE RADIO NEGREIRA


miércoles, 27 de marzo de 2013

TEOLOXÍA CAMPESTRE




Logo do Curso de Deslocalización Semántica acabo de rematar o último exemplar correspondente ao Master en Teoloxía Campestre para novos emprendedores. Mentres o primeiro axuda a interpretar correctamente as informacións dos medios de comunicación o Master serve para entender a realidade baseada na observación e a experiencia.


Estes días as conversas na rúa, ademáis de polo que xa sabedes, non deixan de preocuparse pola choiva e o tempo que entraron na primaveira con cara de invernía. Todo se volve protestar e aparcar a diario diante das televisións para levar unha boa regadura, logo dos atracos regulamentarios dos que informan de cotío. Como se o home ou a señorita do tempo fosen quen de mandar para un lado ou outro ás borrascas do demo.

O Mentireiro Verdadeiro, calendario para o ano 2013, que se define como chusqueiro, escotolido, galego-castelán, profético, enxebre, noticioso, artimañeiro e tamén barato recolle ben ás craras que marzal e un mes avizorado, atolado, tarabelo, abuleiro e viradeiro e faga o tempo que faga que ninguén se escalde con galistradas. No mes de marzal o que non comenzou ben remata mal. A Lúa mingua o día 4 ás 22,54 e chea o 27 ás 10,30. Tamén recolle o santoral que comeza con Rosendo, Albino e Roán e remata o 31, o domingo de Pascua, con Santa Balbina, Acacio, Benxamín e Amos.

O Gaiteiro de Lugo e O Mentireiro Verdadeiro son os dous calendarios agrícolas máis populares dos que se levan publicados en Galicia, ademáis do Almanaque Agrícola ZZ da Empresa Zeltia Agraria.

O decano de todos eles, O GAITEIRO DE LUGO, que se define como relixioso, profético, astronómico, recreativo, patriótico, popular e barato, ten máis de 150 anos e chamouse nun principio Calendario de Galicia e logo Calendario Gallego, pasando a chamarse como na actualidade en 1927. Publicouse en lingua galega dende 1936 grazas a Xosé Figueira Valverde e dende 1996 edítao a Deputación Provincial de Lugo. Foi a única publicación que utilizou o galego durante o franquismo e daquela chegou a editar 50.000 exemplares. Contou coa colaboración de escritores como Noriega Varela, Álvaro Cunqueiro e Uxío Novoneira entre outros.

Ademáis das lúas, a previsión do tempo e o santoral reflicte na actualidade unha escolma de poesía popular e culta, debuxos e gravados de autores galegos, festas e feiras tradicionais de Galicia, táboa das mareas e outras curiosidades.

O MENTIREIRO VERDADEIRO editouse por primeira vez en 1960 polo sacerdote de Palas de Rei D. José Regadío e nun tempo en que se deixou de publicar O Gaiteiro chegou a distribuir entre doce e quince mil exemplares. O barcalés Avelino Pousa Antelo publicou nel algunhas colaboracións. Na actualidade, ademáis do calendario litúrxico, a previsión do tempo e as lúas explica distintas técnicas agrícolas como diversos tipos de poda, refráns e ditos populares.

Foron durante anos as únicas publicacións que chegaban á xente das aldeas de Galicia e unha axuda inestimable no campo das prediccións. Lede logo as que o Gaiteiro de Lugo do ano pasado facía para o 2013.
                                                                  ........
Non teño esperanza
tampouco este ano
que traerá recortes
e mais desenganos.

Recortes nos soldos
e nos prezos non,
vidiña moi negra
pra o traballador.

Recortes no Ensino
e na Sanidade
isto non é conto
que é boa verdade.

Subida de xuros
tamén de trabucos,
lamento dicilo,
veñen tempos duros.

Se queres eu sigo,
dame algún reparo,
dicindo que isto
non che ten amaño.

Pero penso, amigo,
que será mellor
afinar a gaita
e ir enchendo o fol.






sábado, 23 de febrero de 2013

LUCES DE BARCALA




Queridos padres, hermanos, parientes y convecinos: Desde que, por la iniciativa de algunos paisanos nuestros, nos hemos constituido aquí en sociedad; desde que nos hallamos juntos cuantos hemos tenido la suerte de haber nacido en ese hermoso rincón de Galicia, fue nuestro deseo, y así lo ejecutamos, sacrificar mensualmente parte de nuestro modesto haber, a fin de crear y sostener escuelas en el Valle, que sirvan para que nuestros familiares y convecinos puedan en el porvenir, una vez educados, ser útiles para sí mismos y para los suyos, ahorrándoles de esa suerte contrariedades que llevan aparejadas consigo la falta de instrucción.

                                        Almanaque Gallego para 1909 . La Habana . pp.143-145



Escola de Cobas

A emigración galega en América creou, segundo o profesor da Universidade de Santiago D. Vicente Peña Saavedra, 525 asociacións de carácter instructivo que fundaron e sostiveron en Galicia 235 colexios con 336 aulas en 186 edificios nun período no que o ensino público estaba abandonado pola administración do Estado.

A emigración foi sempre un problema endémico de Galicia, entre 1870 e 1930 máis de 2 millóns de galegos abandoaron a terra e aínda hoxe a sangría segue. A situación sociocultural no ano 1900 era dramática, co 67,2% da poboación adulta analfabeta. No ano 1927 estaba escolarizado o 52 % do alumnado e a metade non asistía.
Os  datos do Ministerio de Instrucción Pública e Belas Artes correspondentes ao ano  1908  recollen que  Negreira e A Baña tiñan 8  escolas en cada un dos concellos cando según a Lei Moyano correspondíanlle 17 e 16 respectivamente. 

Escola de Seoane
Os nosos emigrantes en América, como os do resto de Galicia, foron todo un exemplo de solidariedade e compromiso coa terra e cos que aquí quedaban. Foron varias as sociedade creadas no alén mar polos barcaleses: A Unión Barcalesa, La Moderna de Barcala e La Baña y su Comarca en Cuba; en Bos Aires La Primera de Barcala, Sociedad Agraria Instructiva y Mutua del Partido Judicial de Negreira, Hijos de Negreira y Anexos, Mutualista e Instructiva del Partido Judicial de Negreira e Agraria y Mutualista del Partido de Negreira y sus contornos e en Montevideo Escuela Unión Barcalesa.

Foi a Unión Barcalesa de La Habana a que acadou maior pulo e que aínda hoxe segue funcionando nas dependencias do antigo Centro Galego. Nacía en 1907 ao mesmo tempo que a estrea do Himno Galego, na capital cubana, e o seu labor educativo, asistencial e mutualista é todo un exemplo. En 1922 inaugurábase en Cobas a súa primeira escola, en 1926 a de Aro e en 1932 a de Seoane. A construcción dos edificios corría a cargo das cuotas aportadas polos asociados, o salario dos mestres e a elaboración dos programas escolares inspirados nas modernas correntes pedagóxicas, en contraste coa escola tradicional refractaria a toda innnovación e progreso que poidera axudar á innovación de Galicia.

Escola de Aro
Tamén La Baña y su Comarca construiu en S. Vicente o Colexio Cuba (que hoxe ocupan as oficiñas do Xulgado, Rexistro Civil e Correos), La Moderna de Barcala a Escola de Liñaio e o filántropo habaneiro Emilio Balandrón a Escola da parroquia de Portor.

No ano 1993 asinamos, no Centro Galego da Habana, un documento de entrega das escolas da Unión Barcalesa aos concellos de Negreira e A Baña, acto no que o Presidente D. Rolando Pérez Palmero manifestou que se facía a entrega das mesmas xa que foron sufragadas polos barcaleses e que a eles debían pasar.

Hoxe a Unión Barcalesa continúa a disfrutar de boa saúde e malia as dificultades económicas para sosterse é a decana das sociedades de Barcala, do que debemos sentirnos orgullosos.


ALBUM 


Centro Galego da Habana



Acto inaugural da Escola de Cobas coa asistencia do Rector da Universidade de Santiago



Veciños de Barcala no Centro Galego-Centenario da Unión Barcalesa-Foto El Correo Gallego




Directivos de Alén Mar co Presidente da Unión Barcalesa no Centro Galego da Habana




domingo, 17 de febrero de 2013

O MEIGALLO



Na nosa rúa botáronnos un meigallo. Ou eso é o que comentaban onte unhas veciñas entre risas por unha bolsa con tres ovos e unhas moedas que dende hai días está pousada nun dos cruces. O certo é que ninguén a retira e cada mañá aparece nunha das catro esquinas da encrucillada. Eu díxenlles que seguramente alguén que foi mercar os ovos esqueciuna no chan e non volveu a recollela, pero contestáronme con sorna: Si,Si...

O meigallo é unha das superticións máis antergas de Galicia e ao parecer levábase á práctica cando as enerxías máis negativas asolagaban a alma de alguén que precisaba liberarse delas botándolle todo o mal á persoa obxecto da súa xenreira. A miúdo había que acudir a unha meiga para que a instruira sobre a práctica mais axeitada a cada caso.

Sempre se facía con nocturnidade  nas encrucilladas e as aves eran elementos moi comúns nestas prácticas da meiguería.

Os cruces de camiños  tiveron un carácter máxico nas antigas culturas agrarias. Os romanos colocaban neles pequenos altares de culto aos deuses Lares e alí depositaban ofrendas, por eso en Galicia foron cristianizados cos cruceiros, esas cruces de pedra que aínda hoxe vemos nos camiños. Cando os enterros eran peatonais sempre se paraba o cadaleito en todos os cruces para rezar tres padrenuestros pola alma do difuntiño.

Tamén as aves formaban parte das prácticas supersticiosas, especialmente os galos.

Hai anos un amigo agasalloume uns interesantes exemplares editados pola Universidade da Habana sobre os estudos etnográficos que a profesora Lázara Menéndez realizou sobre a relixión afro-cubana. As prácticas da santería están moi arraigadas no Caribe e nunha das viaxes que fixen a Regla sorprendeume como os galos ó igual que noutras relixións naturalistas tamén eran un elemento a miúdo presente nesas cerimonias.

Pero eu mais ben penso que polos compoñentes da bolsa o “meigallo” da nosa rúa é mais ben unha pregaria ou ofrenda para curar algún mal.

-Hola buenos días, mi nombre es Vanesa, ¿en que puedo ayudarle?
-En conmmemorar con nós o corte de enerxía número cen que acabamos de sufrir hoxe varios veciños da nosa rúa.
-Xa están fartos de sabelo! Os ordenadores, descodificadores , conxeladores e outros aparellos reciben de vez en cando uns calambrazos nas súas partes máis íntimas que algún deles xa pasou a mellor vida.
-Ah, se trata de una derivación a tierra provocada por alguién que tiene una avería y la descarga se produce a través de su toma de tierra; es muy difícil de localizar porque solo puede hacerse cuando se produce la descarga. Es conveniente que llamen en el momento de producirse el corte de suministro para que la brigada pueda localizar al causante de la misma.
-Pero si xa chamamos centos de veces!!!!
-Bien, no se preocupe, voy a tramitarle una reclamación y en el plazo de quince días los servicios técnicos le informarán de la causa de la derivación.
- !!!!!!!!!!!!!!!!! ¿¿¿¿¿ ¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡

Cando polos medios racionais non se lle atopa solución aos problemas algunha xente acude a outros métodos máis inmateriais para ver de amañalos. Eu tiña unha parente que non acadando solución a algo acudía a Santa Rita. A pequena imaxe da avogada dos imposibles acompañouna durante a súa vida e botaba man dela sempre que lle conviña. Ao parecer o sistema funcionaba e cando non era así atribuíao a que as pregarias non foran acompañadas do debido fervor, por eso a santa non tiña a culpa dos fallos.

Penso que imos ter que facerlle algunha pregaria a San Voltio para ver de amañar o noso problema con FENOSA se o “meigallo” dese veciño ocorrente non da resultado.







viernes, 8 de febrero de 2013

1986-CAMPELO ENTRA EN EUROPA



No Entroido de 1986, ano de incorporación de España á Unión Europea, a parroquia de Campelo-Negreira acada o 1º Premio nos concursos de comparsas e carrozas dos concellos de Negreira e Santiago de Compostela.






 COPLA

Campelo entra en Europa
e xa somos europeos.
¿Quen falou de que empezaba
África nos Pirineos?
Temos hasta “Challenger”
coma os americanos,
espero que non estoupe
senón déixanos “colgados”.

Velaí ven representantes
da Europa comunitaria:
o gran danés mai-lo-belga,
e “Don Mitterran a Pata”.
O fillo de Luxemburgo,
que non sei como se chama,
e Don Bettino Espaguetti,
representante de Italia.
Don Nikos Papanatoulos,
e o Don  I.R.A. de Irlanda,
o tulipan holandés
e a filla da Gran Bretaña.
Don Helmut “Cerveza” Kohl
procedente de Alemaña,
e,  en fin, milagrosamente,
de Portugal doña Fátima.
Falta un para a docena
como capiscaredes vós:
Vai de viaxe en Bruselas,
por unha negociación.

Xa temos I  UVE A,
o IVA para entendernos,
os probes consumidores
non temos onde meternos.
Disque é o precio a pagar
por entrarmos en Europa,
¡Vaia, vaia...! e decir que
véndese esa señora.
Si os precios van polas nubes,
este adianto moderno
que trae a señora Europa,
é un trabuco do demo.
Non hai Cristo que o entenda,
é un rollo patateiro,
hasta os curas cobran IVA
por dar “ o pan de los sielos”.
A cambio do IVA teremos
un tempo de adaptación
pra enterarnos pouco a pouco
de que vai esta cuestión.

Circularán libremente
servicios e mercancías,
capitales e persoas,
borrallas e tonterías.
As aduanas de Francia
correrán  tupidos velos,
e pasarán os camións
esa fronteira sen medos.
Que farán os gabachiños,
en qué pasarán o tempo,
se non lles deixan tirar
nin laranxas nin pomelos?
Por min que vaian ao paro,
cheos de “merci  beaocoup”
ou mellor, pensandoo ben,
que vaian tomar....
(un viño á Torre Eiffel)

Á feira europea levamos
un gran carro de combate,
con fumeiros de castaño
e rodas de chiculate.
Un arado que ara soio,
sin cabalos e sin vacas,
¡temos tantos adiantos
que non nos caben na casa!
Temos un ordenador
con cara de sembradora:
¡como ordena os grans de millo
cando chega a súa hora!
Levamos caixas de froita
para vender en Avignon,
con un pouquiño de sorte
non nos “chiscan” o camión.
Toxo para facer licores
cebolas para empanadas,
empanadas europeas
que se comen coma nada.
Millo que dará fariña,
e a fariña, filloas;
filloas e filloeiros
tamén levamos a Europa.
Levamos coles da horta,
mellores que as de Bruselas.
¡Que lle pregunten aos porcos,
como pelexan por elas!
Encheremos o mercado
co noso leite europeo,
non está representado
porque o levou o leiteiro.

E agora perdoade,
porque temos que marchar.
O que pasa ciudadanos,
é que temos que votar...(as vacas)
                                               
                                                                                  (Comparsa de Campelo)