sábado, 23 de febrero de 2013

LUCES DE BARCALA




Queridos padres, hermanos, parientes y convecinos: Desde que, por la iniciativa de algunos paisanos nuestros, nos hemos constituido aquí en sociedad; desde que nos hallamos juntos cuantos hemos tenido la suerte de haber nacido en ese hermoso rincón de Galicia, fue nuestro deseo, y así lo ejecutamos, sacrificar mensualmente parte de nuestro modesto haber, a fin de crear y sostener escuelas en el Valle, que sirvan para que nuestros familiares y convecinos puedan en el porvenir, una vez educados, ser útiles para sí mismos y para los suyos, ahorrándoles de esa suerte contrariedades que llevan aparejadas consigo la falta de instrucción.

                                        Almanaque Gallego para 1909 . La Habana . pp.143-145



Escola de Cobas

A emigración galega en América creou, segundo o profesor da Universidade de Santiago D. Vicente Peña Saavedra, 525 asociacións de carácter instructivo que fundaron e sostiveron en Galicia 235 colexios con 336 aulas en 186 edificios nun período no que o ensino público estaba abandonado pola administración do Estado.

A emigración foi sempre un problema endémico de Galicia, entre 1870 e 1930 máis de 2 millóns de galegos abandoaron a terra e aínda hoxe a sangría segue. A situación sociocultural no ano 1900 era dramática, co 67,2% da poboación adulta analfabeta. No ano 1927 estaba escolarizado o 52 % do alumnado e a metade non asistía.
Os  datos do Ministerio de Instrucción Pública e Belas Artes correspondentes ao ano  1908  recollen que  Negreira e A Baña tiñan 8  escolas en cada un dos concellos cando según a Lei Moyano correspondíanlle 17 e 16 respectivamente. 

Escola de Seoane
Os nosos emigrantes en América, como os do resto de Galicia, foron todo un exemplo de solidariedade e compromiso coa terra e cos que aquí quedaban. Foron varias as sociedade creadas no alén mar polos barcaleses: A Unión Barcalesa, La Moderna de Barcala e La Baña y su Comarca en Cuba; en Bos Aires La Primera de Barcala, Sociedad Agraria Instructiva y Mutua del Partido Judicial de Negreira, Hijos de Negreira y Anexos, Mutualista e Instructiva del Partido Judicial de Negreira e Agraria y Mutualista del Partido de Negreira y sus contornos e en Montevideo Escuela Unión Barcalesa.

Foi a Unión Barcalesa de La Habana a que acadou maior pulo e que aínda hoxe segue funcionando nas dependencias do antigo Centro Galego. Nacía en 1907 ao mesmo tempo que a estrea do Himno Galego, na capital cubana, e o seu labor educativo, asistencial e mutualista é todo un exemplo. En 1922 inaugurábase en Cobas a súa primeira escola, en 1926 a de Aro e en 1932 a de Seoane. A construcción dos edificios corría a cargo das cuotas aportadas polos asociados, o salario dos mestres e a elaboración dos programas escolares inspirados nas modernas correntes pedagóxicas, en contraste coa escola tradicional refractaria a toda innnovación e progreso que poidera axudar á innovación de Galicia.

Escola de Aro
Tamén La Baña y su Comarca construiu en S. Vicente o Colexio Cuba (que hoxe ocupan as oficiñas do Xulgado, Rexistro Civil e Correos), La Moderna de Barcala a Escola de Liñaio e o filántropo habaneiro Emilio Balandrón a Escola da parroquia de Portor.

No ano 1993 asinamos, no Centro Galego da Habana, un documento de entrega das escolas da Unión Barcalesa aos concellos de Negreira e A Baña, acto no que o Presidente D. Rolando Pérez Palmero manifestou que se facía a entrega das mesmas xa que foron sufragadas polos barcaleses e que a eles debían pasar.

Hoxe a Unión Barcalesa continúa a disfrutar de boa saúde e malia as dificultades económicas para sosterse é a decana das sociedades de Barcala, do que debemos sentirnos orgullosos.


ALBUM 


Centro Galego da Habana



Acto inaugural da Escola de Cobas coa asistencia do Rector da Universidade de Santiago



Veciños de Barcala no Centro Galego-Centenario da Unión Barcalesa-Foto El Correo Gallego




Directivos de Alén Mar co Presidente da Unión Barcalesa no Centro Galego da Habana




domingo, 17 de febrero de 2013

O MEIGALLO



Na nosa rúa botáronnos un meigallo. Ou eso é o que comentaban onte unhas veciñas entre risas por unha bolsa con tres ovos e unhas moedas que dende hai días está pousada nun dos cruces. O certo é que ninguén a retira e cada mañá aparece nunha das catro esquinas da encrucillada. Eu díxenlles que seguramente alguén que foi mercar os ovos esqueciuna no chan e non volveu a recollela, pero contestáronme con sorna: Si,Si...

O meigallo é unha das superticións máis antergas de Galicia e ao parecer levábase á práctica cando as enerxías máis negativas asolagaban a alma de alguén que precisaba liberarse delas botándolle todo o mal á persoa obxecto da súa xenreira. A miúdo había que acudir a unha meiga para que a instruira sobre a práctica mais axeitada a cada caso.

Sempre se facía con nocturnidade  nas encrucilladas e as aves eran elementos moi comúns nestas prácticas da meiguería.

Os cruces de camiños  tiveron un carácter máxico nas antigas culturas agrarias. Os romanos colocaban neles pequenos altares de culto aos deuses Lares e alí depositaban ofrendas, por eso en Galicia foron cristianizados cos cruceiros, esas cruces de pedra que aínda hoxe vemos nos camiños. Cando os enterros eran peatonais sempre se paraba o cadaleito en todos os cruces para rezar tres padrenuestros pola alma do difuntiño.

Tamén as aves formaban parte das prácticas supersticiosas, especialmente os galos.

Hai anos un amigo agasalloume uns interesantes exemplares editados pola Universidade da Habana sobre os estudos etnográficos que a profesora Lázara Menéndez realizou sobre a relixión afro-cubana. As prácticas da santería están moi arraigadas no Caribe e nunha das viaxes que fixen a Regla sorprendeume como os galos ó igual que noutras relixións naturalistas tamén eran un elemento a miúdo presente nesas cerimonias.

Pero eu mais ben penso que polos compoñentes da bolsa o “meigallo” da nosa rúa é mais ben unha pregaria ou ofrenda para curar algún mal.

-Hola buenos días, mi nombre es Vanesa, ¿en que puedo ayudarle?
-En conmmemorar con nós o corte de enerxía número cen que acabamos de sufrir hoxe varios veciños da nosa rúa.
-Xa están fartos de sabelo! Os ordenadores, descodificadores , conxeladores e outros aparellos reciben de vez en cando uns calambrazos nas súas partes máis íntimas que algún deles xa pasou a mellor vida.
-Ah, se trata de una derivación a tierra provocada por alguién que tiene una avería y la descarga se produce a través de su toma de tierra; es muy difícil de localizar porque solo puede hacerse cuando se produce la descarga. Es conveniente que llamen en el momento de producirse el corte de suministro para que la brigada pueda localizar al causante de la misma.
-Pero si xa chamamos centos de veces!!!!
-Bien, no se preocupe, voy a tramitarle una reclamación y en el plazo de quince días los servicios técnicos le informarán de la causa de la derivación.
- !!!!!!!!!!!!!!!!! ¿¿¿¿¿ ¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡

Cando polos medios racionais non se lle atopa solución aos problemas algunha xente acude a outros métodos máis inmateriais para ver de amañalos. Eu tiña unha parente que non acadando solución a algo acudía a Santa Rita. A pequena imaxe da avogada dos imposibles acompañouna durante a súa vida e botaba man dela sempre que lle conviña. Ao parecer o sistema funcionaba e cando non era así atribuíao a que as pregarias non foran acompañadas do debido fervor, por eso a santa non tiña a culpa dos fallos.

Penso que imos ter que facerlle algunha pregaria a San Voltio para ver de amañar o noso problema con FENOSA se o “meigallo” dese veciño ocorrente non da resultado.







viernes, 8 de febrero de 2013

1986-CAMPELO ENTRA EN EUROPA



No Entroido de 1986, ano de incorporación de España á Unión Europea, a parroquia de Campelo-Negreira acada o 1º Premio nos concursos de comparsas e carrozas dos concellos de Negreira e Santiago de Compostela.






 COPLA

Campelo entra en Europa
e xa somos europeos.
¿Quen falou de que empezaba
África nos Pirineos?
Temos hasta “Challenger”
coma os americanos,
espero que non estoupe
senón déixanos “colgados”.

Velaí ven representantes
da Europa comunitaria:
o gran danés mai-lo-belga,
e “Don Mitterran a Pata”.
O fillo de Luxemburgo,
que non sei como se chama,
e Don Bettino Espaguetti,
representante de Italia.
Don Nikos Papanatoulos,
e o Don  I.R.A. de Irlanda,
o tulipan holandés
e a filla da Gran Bretaña.
Don Helmut “Cerveza” Kohl
procedente de Alemaña,
e,  en fin, milagrosamente,
de Portugal doña Fátima.
Falta un para a docena
como capiscaredes vós:
Vai de viaxe en Bruselas,
por unha negociación.

Xa temos I  UVE A,
o IVA para entendernos,
os probes consumidores
non temos onde meternos.
Disque é o precio a pagar
por entrarmos en Europa,
¡Vaia, vaia...! e decir que
véndese esa señora.
Si os precios van polas nubes,
este adianto moderno
que trae a señora Europa,
é un trabuco do demo.
Non hai Cristo que o entenda,
é un rollo patateiro,
hasta os curas cobran IVA
por dar “ o pan de los sielos”.
A cambio do IVA teremos
un tempo de adaptación
pra enterarnos pouco a pouco
de que vai esta cuestión.

Circularán libremente
servicios e mercancías,
capitales e persoas,
borrallas e tonterías.
As aduanas de Francia
correrán  tupidos velos,
e pasarán os camións
esa fronteira sen medos.
Que farán os gabachiños,
en qué pasarán o tempo,
se non lles deixan tirar
nin laranxas nin pomelos?
Por min que vaian ao paro,
cheos de “merci  beaocoup”
ou mellor, pensandoo ben,
que vaian tomar....
(un viño á Torre Eiffel)

Á feira europea levamos
un gran carro de combate,
con fumeiros de castaño
e rodas de chiculate.
Un arado que ara soio,
sin cabalos e sin vacas,
¡temos tantos adiantos
que non nos caben na casa!
Temos un ordenador
con cara de sembradora:
¡como ordena os grans de millo
cando chega a súa hora!
Levamos caixas de froita
para vender en Avignon,
con un pouquiño de sorte
non nos “chiscan” o camión.
Toxo para facer licores
cebolas para empanadas,
empanadas europeas
que se comen coma nada.
Millo que dará fariña,
e a fariña, filloas;
filloas e filloeiros
tamén levamos a Europa.
Levamos coles da horta,
mellores que as de Bruselas.
¡Que lle pregunten aos porcos,
como pelexan por elas!
Encheremos o mercado
co noso leite europeo,
non está representado
porque o levou o leiteiro.

E agora perdoade,
porque temos que marchar.
O que pasa ciudadanos,
é que temos que votar...(as vacas)
                                               
                                                                                  (Comparsa de Campelo)