sábado, 29 de noviembre de 2014

A ESCOLA DE BROÑO




                               O Mestre Joaquin Abril cos seus  alumnos de Broño-1931


Escoiteille contar ao meu avó como a comezos do pasado século unha comisión de veciños da súa parroquia, Broño, desprazouse ao concello de Negreira a pedir que lles fixeran unha escola, para aprender a ler as cartas que os seus familiares emigrados en Cuba lles mandaban. A resposta foi taxante: Ler xa sei eu, así que traédeme as cartas que vos direi o que poñen.

A Asociación Cultural “Santa Mariña”  editou hai anos  a súa segunda revista na que José Daniel Casal Leis publica unha fermosa reportaxe sobre os primeiros mestres da escola creada, logo de moitos esforzos , no 1927 e a imborrable pegada que deixaron.

D. Joaquím Abril Casellas chegou dende a cidade de Barcelona a aldea de Broño en 1931 e algúns dos seus antigos alumnos, xa maiores, emocionábanse ao falar da importante labor do mestre. O Catalán, como lle chamaban, era un home afectuoso co alumnado; visitaba ás familias regularmente, impartía clases aos adultos, gratuitamente, polas noites e promovía iniciativas veciñais como a creación da Sociedade Agropecuaria de Broño. Tamén lembran as actividades que realizaban, da Festa da Árbore e as visitas a outras escolas do Concello para observar o traballo que os rapaces facían e como logo eran correspondidas.

Durante as vacacións do verán, o mestre mantiña correspondencia escrita cos alumnos maiores para que se habituaran a redactar cartas e nalgúns casos, cóntanos Daniel Casal, debido á precariedade económica dalgunhas familias, facéndose cargo do custo dos selos de correos.

O mestre Abril pasou a desempeñar o seu labor docente na súa terra, na localidade de Sant Fost de Campsentelles (Barcelona) onde se xubilou. No ano 1975 puxéronlle o seu nome ao novo colexio e posteriormente adicáronlle unha rúa. Alí escribiu:....... En esta recordada aldea de Broño- Negreira dejé parte de mi corazón y vertí mis primeras lágrimas profesionales al ausentarme en 1933.
Alumnos de Broño nos anos 60

A súa ausencia foi suplida pola mestra compostelá Dna. Lourdes Iglesias Fernández quen tamén se implicou profundamente co alumnado e os problemas dos veciños, continuando co importante labor educativa e cultural comenzada polo mestre anterior, coas visitas ás familias, clases nocturnas e coa promoción da Sociedade Agropecuaria de Broño. Malia ter que abandoar o traballo docente seguiu mantendo unha relación moi estreita coa parroquia e no ano 2006 foi agasallada cunha emotiva homenaxe .

Os veciños da parroquia, no ano 1957, arrincaron a pedra  e carrexárona por turnos da canteira do Monte de A Pena para construír o novo edificio escolar sufragado por eles, os emigrantes e mesmo a Unión Barcalesa da Habana, que xa levaba construidas outras tres escolas na comarca de Barcala. Os planos  foron elaborados por José Carballo Ferreiro  e José Leis Ardións. Na actualidade uilízase polos veciños como Local Social.





Canto esforzo realizado e que importante labor o dos mestres nas nosas parroquias, traballando, a meirande parte das veces, en condicións máis que precarias. Tamén meritorio o da Asociación Cultural “Santa Mariña” que está a recuperar con estas publicacións o patrimonio sociocultural de Broño.




lunes, 17 de noviembre de 2014

ÍAN FECHANDO PORTAS....



                                                                           ( Foto López Tuñas)


Agás as de todos os cines galegos que se abrirán o día 21 deste mes de novembro para permitirnos gozar dun agasallo cinematográfico baseado na obra do escritor ourensá Eduardo Blanco Amor (1897-1979). A ESMORGA, unha das primeiras novelas galegas da posguerra traducida ao castelán, catalán, italiano, francés e inglés, que xa conta cunha versión cinematográfica do ano 1977 titulada “ Parranda”, e tamén foi levada ao teatro.

A troula desenfreada durante 24 horas de Aladio, o Milhomes, ou Papaganduxos, ou Setesaias ou o Maricallas. Cipriano Canedo, Cibrán, O Pega ou o Castizo, tamén o Tiñica ou o Puchapodre, porque de rapaz tivera a tiña e duroulle ata mozo, por eso andaba coa gorra moi apegada. Xanciño, O Boca, ou o Alifante ou tamén Peitodemacho. A cinta vainos permitir visualizar un texto mítico das letras galegas, pasando a formar parte da filmografía que nos trae ao recordo películas tan inesquecibles coma Sempre Xonxa, de Chano Piñeiro (1989), A lingua das volvoretas (1999), O lápis do carpinteiro ou O bosque animado.

Está dirixida por Ignacio Vilar e é unha coproducción de Vía Láctea Films e a senlleira Editorial Galaxia. A primeira proxección pública tivo lugar no marco do Festival Internacional de Cine de Ourense. No seu reparto conta con populares e fantásticos actores como Miguel de Lira, Karra Elejalde e Antonio Durán ”Morris”. 



                                                                                       (Foto López Tuñas)


.¡ Que ben se estaba, sandiós, na morneza daquela bodega, que hastra daba preguiza o porse a pensar que aquelo finaría de alí a pouco e que un tería que saír e apandar outra vegada coa chuvia, co vento, coas cousas do mundo cabrón...!

                                                                                                            ( A ESMORGA)


"Namentras eu cavilaba, os outros cantaron, bailaron e pintaron a rabia facendo cantas tolerías se lles ocurreu...."




domingo, 2 de noviembre de 2014

AOS MANES


Larario- Pompeia


Hoxe, Día de Difuntos, moita xente acude aos cemiterios para honrar e lembrar aos que nos deixaron e que aínda seguen nos nosos corazóns. Desde o Neolítico o culto aos mortos  está presente en todas as culturas e os pobos celtas adicaban tamén un día a adorar o Samhain, que significa o fin do verán.

Na relixión romana, no mes de febreiro, celebraban as Parentalia para asegurar o repouso dos seus difuntos. En maio, as Lemuria estaban especialmente adicadas ao recordo dos pais. Tamén no culto doméstico, aos Manes (espíritus dos defuntos), xunto cos Lares ou Penates ( protectores do fogar e da familia ) facíanlles ofrendas de viño, froita e perfumes e, a miudo, poñían lampariñas ante o larario, altar que as casas dos patricios (domus) tiñan no atrio ou patio principal. Os espíritus dos pais falecidos tiñan a mesma consideración que os deuses.


Estela funeraria romana de Logrosa-Negreira: (Consagrado) aos Deuses Manes (aquí xaz) Aurelius Aurelianus de 36 anos.Museo do Pobo Galego

Como en outras culturas en Galicia o espírito dos mortos formaba parte da vida da xentes, ata hai relativamente poucos anos era difícil coñecer a alguén que non se atopara de noite coa Compaña ou Estadea, nome das ánimas en pena que vagaban polos camiños, ou algunha por libre, como recolle Wenceslao Fernández Flórez en O Bosque Animado, cando Xan de Malviz “Fendetestas”, ladrón de camiños, se atopou coa ánima de Fiz de Cotovelo en peregrinación cara San Andrés de Teixido (que vai de morto o que non vai de vivo). Arredor da lareira, nas noites de inverno, a Santa Compaña e o lobo eran os protagonistas das conversas.

A morte é agora unha traxedia colectiva que entra nas vidas dos pobos sen esperalo, mortes programadas polas guerras, pola fame, polo virus ou polas bandas organizadas de delincuentes, dos que fuxen polo mar e polos desertos ou se estrelan contra os arames coroados de coitelas. Milleiros de mortos, homes, mulleres, rapaces e rapazas, nas cidades queimadas polas bombas que forman parte do espectáculo televisivo e que non importan porque son de outros. Ou de aspirantes a mestres de escolas rurais,  porque o espertar conciencias é un perigo para os intereses escuros. Mortos todos que non terán un lugar para que os vaian recordar, os mortos das fosas comúns que, só de cando en vez, amosan a barbarie. Porque non se trata do proceso natural ao que estamos abocados, é a actuación criminal dos roubavidas.

  La Santa Muerte (Foto López Tuñas)

A desaparición dos 43 estudantes de Iguala no estado de Guerrero, un dos máis pobres de México, fixo estremecer ao mundo; rapaces de familias pobres que aspiraban a ser mestres. Os seus familiares, amigos, compañeiros e miles de mexicanos están a reclamar que llelos devolvan vivos. Ou do asasinato de mulleres en Ciudad Juárez,  máis de 700 víctimas ata o  2012, a maioría  de idades entre 15 e 25 anos.

É unha mostra da barbarie que se vive nalgúns países de mortos sen tumbas nin cemiterios, roteiro principal do tráfico de drogas.