A HOMENAXE A LUIS SUÁREZ-1962

 

                              Luis Suárez cos equipos do Negreira e Victoria FC

Nunca o Campo de Fútbol de Cepelo acolleu semellante multitude como nas festas de verán de Negreira, aquel ano de 1962, cando o equipo de futbol local rendiu homenaxe ao coruñés Luis Suárez Miramontes, un dos mellores xugadores do século XX, que acababa de ser galardonado co Balón de Ouro, o único xogador español que conseguiu esta distinción. Comezou a súa andaina no Deportivo da Coruña, logo no Barcelona, no Inter de Milán e no Sampdoria.

A Directiva do NEGREIRA F.C quiso ser dos primeiros equipos en agasallalo, por eso logo de invitalo a participar no evento acordaron enfrontarse ao Campeón da Liga de Modestos da cidade da Coruña, o Victoria F.C. O reto non era pequeno pois os coruñeses tiñan un gran equipo e non había que quedar mal. Por iso semanas antes Victoriano Fernández, Palalo, quiso elaborar unha táctica que fixera sair boiante do lance aos nicrarienses; aproveitou unha visita a Fisterra do Victoria e alá se foi na Vespa de Roque Tuñas.

O partido de homenaxe celebrouse o 10 de xullo, durante as festas de verán e a música e os foguetes non foron quen de acalar os aplausos dos milleiros de persoas que acudiron de toda a Comarca  cando entrou no campo de futbol rodeado dunha nube de rapaces que pelexábamos por conseguir un autógrafo do noso ídolo. Os actos preliminares da homenaxe a Luis foron seguidos con espectación por todos os presentes e durante o partido as olladas da xente ían das xogadas ao protagonistas, sempre rodeado dunha nube de persoas na banda. 

 

                                                    Saque de Honor

Dende logo foi un éxito, o Negreira gañou por 2-1 aos campeóns coruñeses e as loubanzas do mellor xogador do mundo cara o equipo local encheron de orgullo á directiva e a todos os asistentes. Daquela  considerouse  un dos acontecementos deportivos máis exitosos na localidade; dous anos despois Luis Suárez proclamouse coa Selección Española, da que logo foi entrenador, Campión de Europa (1964) e a súa traxectoria deportiva foi seguida con máis interés que nunca polos afeccionados da nosa comarca.

O acontecemento foi recollido nas páxinas deportivas dos diarios galegos e durante anos falouse del nos ambientes futboleiros da comarca.

 

                                                        O meu autógrafo

Luis Suárez ten hoxe 85 anos e segue a ser unha das glorias do futbol español. Con motivo do seu cumple o meu amigo José Carlos, gran afeccionado e coñecedor deste deporte, publicou unha reseña desa efeméride por iso me lembrei das fotografías daquel acto tan emotivo que dende aquela gardo no meu arquivo.

 

 

AS TRES GRACIAS

Este grupo escultórico conservado no Museo do Louvre é un dos máis fermosos da antiguedade clásica. Atopado nun dos sete outeiros sobre os que se asenta a cidade de Roma, o Caelius, onde estaban as casas dos patricios mais ricos, corresponde ao século II d. C.

Na Mitoloxía de Grecia e Roma as tres Gracias, Aglae, Talía e Eufrosina, eran unhas mozas fermosas e modestas que presidían todas as festas e celebracións, representaban todo o agradable, atractivo e doce que a vida pode ofrecer. Tamén a liberalidade, a elocuencia e a sebedoría. Era habitual  nos frescos das domus e así aparecen en Pompeia.

Os gregos considerábanas fillas de Zeus e Eurinome e tiñan as súas propias festas, chamadas Caritesias nas que se tomaban tostas de mel na súa honra.

As esculturas clásicas son unha mostra do nivel de desenvolvemento artístico dunha sociedade que é a base da civilización occidental, que conseguiu superar co Renacemento o longo periodo de case mil anos de escuridade e atraso na cultura europea. Colocou ao ser humano como centro do mundo e fixo renacer de novo as artes e as ciencias. Pintores como Rafael ou Boticelli e logo Rubéns entre outros, reflicten nos seus fermosos cadros as tres Gracias.

Aínda que a Mitoloxía se basa en fabulacións que ocuparon a imaxinación dos antigos o seu coñecimento é importante para entender as máis senlleiras obras artísticas da antigüidade e algunha das nosas tradicións.

Museos como o do Louvre, un dos máis importantes do mundo, son un  compendio da Historia do Arte e a Cultura. Tamén un disfrute para os sentidos e a posibilidade de poder viaxar polas etapas máis importantes da nosa civilización.

A FOLLA QUE OCULTA A VICHY

Hoxe escoitei en Radio Negreira que é o Día Internacional dos Nenos Inocentes Víctimas de Agresións, por eso me lembrei desta fotografía que tomei en París a finais do ano pasado. Naquel instante unha viruxe desplazou unha folla que tapou o nome da cidade francesa onde se atopaba o goberno colaboracionista dos Nazis que tanto dano causou a persoas de todas as idades e condicións. Deixei así a foto como testemuña do que se acostuma a facer  para ocultar a moitos cómplices destas barbaries.

ARRESTADOS POLA POLICÍA DO GOBERNO DE VICHY, CÓMPLICE DA OCUPACIÓN NAZI, MÁIS DE 11.400 NENOS FORON DEPORTADOS DE FRANCIA DE 1942 A 1944, E ASASINADOS EN AUSCHWITZ PORQUE NACERON XUDEOS.

MÁIS DE 500 DESTES NENOS VIVÍAN NO 4º DISTRITO, ENTRE ELES, 100 PEQUENIÑOS NON TUVERON A SORTE DE FRECUENTAR UNHA ESCOLA.

PASEANTE, LE O SEU NOME, A TÚA MEMORIA É A SÚA ÚNICA SEPULTURA.

                                                                    NON OS ESQUECEREMOS XAMÁIS

Os franceses saben ben  que os países que ocultan a súa Historia están obrigados a repetila, por eso non hai ningún pobo ou cidade  que non recolla nas súas rúas ou prazas monumentos e homenaxes aos que entregaron a súa vida pola libertade.

CANTARES DE EANES do COTÓN

Pazo do Cotón-NEGREIRA

Afonso Eanes do Cotón, un dos trobadores maís importantes da lírica medieval naceu nese lugar, que agora se chama Negreira, onde se ergue o pazo que leva o seu nome que  é tamén o da Asociación Cultural da comarca barcalesa. As súas cantigas de amigo, escarnio e maldizer estiveron centos de anos agochados en cancioneiros e volúmes nas bibliotecas de reis e señores, entre eles o Cancioneiro Portugués da Vaticana e na Biblioteca Nacional de Lisboa. Pero falar dos poetas sen cantar os seus versos é como coidar un xardín sen flores.

I

-Ai meu amigu´e meu lum´e meu ben;

vejo-vos ora mui trist´e por én

quería saber de vós ou de alguen

que est aquest´ou por que o fazedes.

-Par Deus, senhor, direi-vos ua ren:

Mal estou eu se o vós non sabedes.

-Mui trist´andades á mui gran sazon

e non sei eu por que nen porque non;

dizede-mi ora, se Deus vos perdon,

que est aquest´ou por que o fazedes.

-Par Deus, ¡ai coita do meu coraçon!,

mal estou eu se o vós non sabedes

-Vós trist´andades e eu sen sabor

ando porque non soo sabedor

se volo faz facer coita d´amor

ou que est ou por que o fazedes .

Par deus, ¡ai, mui fermosa mia senhor!,

mal estou eu se o vós non sabedes.

-Mui triste andades e non sei eu

o por que é poilo non vej´eu

Dizede-mi-o, e non vos sexa greu:

que est aquest´ou por que o fazedes.

-Par Deus, senhor, ¡ó mia coita e meu

mal estou eu se o vós non sabedes!

(senhor=señora)

Naquela sociedade feudal onde a maioría da poboación campesiña mantiña aos grupos privilexiados, tamén estes dependían doutros señores máis importantes. Afonso Eanes, pertencente á baixa nobleza, deixou as terras do Tambre formando parte da mesnada de D. Rodrigo Gómez, Conde de Traba e señor das terras de Trastámara, as que pertencián as actuais de Negreira, para participar nas guerras da Reconquista de Al-Ándalus que mantiña Fernando III en  Sevilla (1234), Córdoba (1236) e Jaen (1246).

IV

As miñas jornadas vedes quaes son,

meus amigos, meted'i femença; (atención)

de Castr´a Burgos e end´a Palença,

e de Palença sair-mi a Carrión,

e end´a Castro. E, Deus mi de conselho

ca vedes, pero vos ledo semelho,

muit´anda trist´o meu coraçon.

….....

Durante anos andivo polas terras de Castela e Portugal na compaña de nobres, soldados e trobeiros, como Pero da Ponte que foi o seu discípulo. Entre os anos 1241 e 1244 sitúase en Portugal e ademais de ser moi considerado como soldado tamén o foi como home de letras moi ben relacionado co melloriño da nobreza da corte de Toledo e Portugal. A súa obra consta de vintecatro cantigas de amigo (amado), amor, escarnio e maldizer, aínda que ao parecer varias que se consideran anónimas atribúense a Afonso Eanes. Algunhas delas consideradas algo máis que eróticas.

Moitos foron os escritores que recollen a obra de Eanes do Cotón, dende o Rei Afonso X O Sabio que nunha das súas cantigas acusa a Pero da Ponte de presumir atribuíndose cantigas do seu mestre Cotón ata D. Ramón Menendez Pidal, o santiagués López Ferreiro, Xosé María Álvarez Blázquez ou o mesmo Xulián Magariños Negreira. Pero sen dúbida, para coñecer a vida e a obra do noso trovador é fundamental o Libro dos Cantares de Afons´Eans do Cotón, da profesora e traductora Silvia Garpar, que foi galardoado co Premio de Investigación Histórica Vila de Negreira de 1995, e editado polo Concello. Segundo o Xurado merecedor desta distinción “Pola súa estructura, boa organización e exhautivo estudio da obra do trobeiro”.

III

Quando se foi meu amigo

jurou que cedo verría,

mais, pois non veu falar migo,

por én, ¡por Santa María,

nunca mi por el roguedes ,

ai, donas,fe que devedes!

Quando se foi fez-mi preito (prometeume)

que se verría mui cedo,

e mentiu-m'i, tort´afeito ; (portouse mal)

e pois de mi non á medo,

¡nunca mi por el roguedes,

ai, donas, fe que devedes!

O que vistes que dizia

que andava namorado,

pois que non veio o día

que lheu avia mandado,

¡nunca mi por el roguedes ,

ai, donas,fe que devedes!

Afonso Eanes do Cotón pasou os últimos anos da súa vida nas tabernas, no xogo e a manter continuas relacións coas soldadeiras, a algunhas delas adicoulle cantigas, o que o levou a morrer de xeito violento en Vila Real, hoxe Ciudad Real, onde lle puxeron o seu nome a unha rúa e o grupo de Música Antigua Eanes tamén o leva. Nesa cidade manteñen vivo o seu recordo o mesmo que en Negreira, O Cotón,  lugar de nacemento.

Hoxe é considerado un dos trobeiros medivais máis importantes da lírica galego portuguesa .

XIII

…..

…....

E outras artes sab´el moi mellor

que esas todas de que vos falei.

Diz das luas como vos direi:

que x´as fezo todas Nostro Senhor.

E dos estomentos diz tal razon:

que mui ben poden eles fazer son

todo homen que én seja sabedor.

Ciudad Real

REFLEXIÓN IONOSFÉRICA

Estación de Radioaficionado  EA1DFM

A miña aficción pola comunicación empezou sendo un neno, cando os Reis Magos me trouxeron un teléfono Walki-Talki, o aparello contaba con dous micrófonos unidos por un longo fío bermello a través do cal comprobei, xunto aos meus amigos, como as ondas sonoras se transmitían ao longo do cordel e escoitabamos as nosas conversas falando moi baixiño. Continuou mais adiante grazas a un vello amplificador dun equipo de altavoces que tiña meu pai e con un pesado micrófono imaxinábame que contactaba con barcos, avións e lugares lonxanos. A imaxinación dos nenos a esas idades non ten barreiras.

Tempo despois, sendo un adulto, aquelo foise facendo realidade cando soubemos que o Clube de Radioaficionados de Compostela convocaba un cursiño nun bar do Milladoiro para todos aqueles que quixesen integrarse nese colectivo. E alá fomos, Joaquín Buergo e mais eu. Durante uns fins de semana explicáronnos en que consistía ese sistema de comunicación, como se expandían as ondas curtas da radio a través da reflexión ionosférica, en que consistían os exames para poder operar coas emisoras e, sobre todo, escoitar a través dos seus equipos como se comunicaban con estacións de todo o mundo e aquel son tan agarimoso que envolvía as voces que chegaban a través dos pequenos transceptores.

Coa obtención da licenza e o indicativo provisional de clase C, o primeiro transceptor, un sinxelo President coa frecuencia de 29 Mhz, e a obriga de no plazo de dous anos efectuar 200 contactos debidamente xustificados coas tarxetas QSL. Aprobar o examen de Telecomunicacións de Clase A para operador de emisoras de radio de 5ª Categoría. Daquela o tempo de que dispoñía para estudar era pouco e os contidos dabondo, electrónica, radioelectricidade, lexislación, códigos de comunicación, pero foinos ben, e pronto chegou o indicativo definitivo EA1DFM. O Equipo de ondas decámetricas cos seus compoñentes, antena nova e adiante.

CQ-DX...CQ-DX

Comprobei, por fin, a concordancia da teoría e a práctica, a relación de bandas, frecuencias e propagación; días enteiros e fins de semanas disfrutando daquela nova experiencia. Comprobando como cunha potencia de 200 W podía contactar con estacións de todo o mundo, utilizando o Código ICAO que  permitía intercambiar datos en calquera idioma; aprendendo a interpretar a información que a revista da URE nos enviaba pois a cada hora do día e segundo o mes e o ano a propagación das ondas curtas depende da actividade solar.

QSL

Dende a Patagonia ata Laponia, dende Xapón a California, sempre loitando por conseguir as mellores e mais distantes estacións que cada fin de semana chegaban confirmadas ao apartado de correos con fermosas tarxetas QSL que eu tamén enviaba á estación correspondente coa foto do Pazo do Cotón e as condicións técnicas do contacto.

Así xurdiu a idea de crear Radio Negreira, a emisora municipal, unha das primeiras de Galicia xunto coas de Oleiros, Fene e Corcubión. Longas explicacións no Pleno do Concello: que non era o mesmo a Radioafición que a Radiodifusión, que con un pequeno emisor de FM, dous platos xiradiscos, un magnetofón e dous micrófonos podíase chegar ás radios dos veciños e informar cada xornada da actividade ordinaria e a vida veciñal. A axuda dun técnico da Radio Galega foi fundamental para sacar adiante a pequena instalación e logo unha subvención da Deputación para facer unha estrada ao alto do Monte da Pena, colocar un repetidor e cubrir todo o municipio. Hoxe é o medio de comunicación máis importante da comarca barcalesa.

Os contactos continuaron a centos, moitos días facíamos rodas entre tres ou catro compañeiros e xa acudían estacións diversas a pedirnos entrada e contactar con cadanseu. Todo sempre nun ambiente de corrección e respeto pois as normas prohibían falar de política e de futbol.

Pero os medios técnicos foron evolucionando e as comunicacións tamén. Chegou o ordenador e a impresora e houbo que deixar lugar e tempo. O 23 de decembro do 2001, ás 21,30 GMT foi o meu derradeiro contacto, na frecuencia de 21,252 Mhz. coa estación W7ZB, operador estadounidense Mark, que se atopaba na Illa de Santa María ao Leste das Azores. Segundo o Libro de Rexistro cunhas condicións ideais tanto de emisión como de recepción: O máximo, 5-9 !

Cada vez que paso pola  veciña localidade de Bertamiráns, miro sempre para o teito do edificio da esquina da rotonda, onde aínda se conservan as antenas do compañeiro de frecuencias Alfonso ( EA1BHL) e un mar de recordos parece que me envolve, lembrando ese son tan agarimoso que se desprendía do meu ICOM 757 e a tantos amigos cos que contactei ao longo do mundo.

  73-51

   (Saúdos- Apertas)

QRT

(Cambio e corto )

A FOTOGRAFÍA : DOCUMENTO SOCIAL

Homenaxe a D.José Reino Caamaño na Robleda do Cotón

O francés Nicéphore Niépce inventou en 1824 a fotografía, cun procedemento muy primario mellorado polo pintor Daguerre para facelo accesible a todos.

O invento espertou tanto interese que o 15 de xuño de 1839, un grupo de deputados propuxo á Cámara que fose adquirido polo Estado e se fixese público (1). Os primeiros fotógrafos eran retratistas e posibilitaron que a burguesía formada polos comerciantes e artesáns: reloxeiros, sombreireiros ou zapateiros accederan ao retrato para destacar a súa importancia social, nesa altura era un privilexio da nobreza a través dos pintores.

A reproducción das imaxes utilizando placas e a mellora dos obxectivos favoreceron a súa utilización na prensa con fotografías sociais, de guerra e de acontecementos políticos, pasando a ser un documento fundamental para o coñecemento da nosa sociedade.

HOMENAXE A REINO CAAMAÑO

A fotografía anterior pertence a unha homenaxe ao avogado e xuiz D.José Reino Caamaño,veciño de  Cores (A Baña), que tamén foi Maxistrado e profesor de Dereito na Universidade de Santiago de Compostela, co gallo de sair elixido deputado a Cortes como independente  nas eleccións de 1931. Foi un documento que, coa axuda do meu pai, facilitoume o acceso ao coñecemento da Historia Contemporánea durante a miña infancia.

Acompañado polo Alcalde de Negreira Victoriano Fabeiro e outras persoalidades locales e veciños como o Notario Ángel Pardo de Vera, Enrique Fernández, Luis Osuna. Cipriano González e o seu fillo Julio que durante anos exerceu de médico en Negreira e foi concelleiro independente nas primeiras eleccións democráticas de 1979, Antonio G. Salderini, José Figueiras, Andrés Freire, Vicente Guzmán (Pacheco), Manuel López ou Manuel González. Moitos deles protagonistas da política local e a actividade social desa época.

HOMENAXE A NOVOA SANTOS

    Homenaxe a Novoa Santos    (Foto José Rubira)

Por outra banda tamén tivo lugar esta homenaxe ao deputado electo nas mesmas eleccións, o catedrático de Medicina en Santiago (1912) e logo na Universidade de Madrid (1928), Roberto Novoa Santos, que se presentou pola Federación Republicana Galega e recolle esta imaxen. Coñecido pola súa valía científica e pola militancia antifeminista, tanto en algunha das súas obras  como nas intervencións que tivo no Congreso do Deputados.

A fotografía, na Rúa do Carmen de Negreira, amosa as pancartas de apoio dos seus seguidores, coa presenza entre eles do escritor Xulián Magariños, baixo da pancarta dianteira, e de Benigno Ruso que logo foi alcalde de A Baña durante moitos anos (primeiro á esquerda). Dous dos protagonistas deste acto, Novoa Santos e Xulián Magariños faleceron por enfermidade ao pouco tempo (1933 e 1934 respectivamente).

As dúas totografías constitúen unha mostra da vida  na etapa republicana en Barcala.

Pero ademáis da importancia política dos documentos gráficos, os fotografos locales tamén se preocuparon por recoller a realidade social. Todos eles persoas cultas intentaron plasmar nas súas imaxes os distintos estratos da primeira metade do século XX pasando de ser simples retratistas a fedatarios da vida cotiá.

                         Nenas da aldea        (J. Alguero)

Tanto José Alguero como Francisco Rubira, Notario e Farmacéutico de profesión, respectivamente, durante a súa estancia en Negreira non foron alleos ás diferenzas económico sociais entre a vida urbana e vilega e as familias que vivían nas aldeas da comarca barcalesa.

Alguero Penedo, escritor e poeta foi membro da Real Academia Galega e Francisco Rubira fíxose coñecido polas súas reportaxes gráficas na revista Vida Galega, onde ademáis de fermosas vistas da súa Vila natal reflectiu unha variedade ampla de tipos populares da comarca.

Ata esa época, as persoas só podían contemplar a realidade nas rúas, nas plazas ou na aldea pero coa fotografía facilitabase o acceso a esa visión de xeito permanente e recollendo o punto de vista do fotógrafo que  transmite a través das súas instantáneas, perpetuando así a persoeiros e situacións cotiás que nos permiten hoxe trasladarnos a épocas máis lonxanas e facelo a través da verificación fotográfica que amosan as imaxes e que  proporcionan unha análise máis clara do noso pasado, fonte imprescindible de coñecimento para entender o funcionamento da sociedade actual, sempre froito da herdanza histórica.

            Foto de Familia   (J.Alguero)

A importancia destes documentos gráficos, que en ocasións aportan tanta información coma outros escritos, está dando lugar a que algúns concellos como Brión ou Oroso dispuxeran a creación de cadanseu arquivo, recollendo entre o vecindario aquelas fotos que poden resultar de máis interese histórico, social ou etnográfico e publicando regularmente revistas con elas como elemento de formación para o seu vecindario.

(1) Fotografía e Sociedade-Giséle Freund-1974

O MATAPAXAROS

Había días que un fermoso paporroibo entraba e saía dunha maceta de xeranios na porta da casa, pouco a pouco foi carrexando musgo para facer o seu niño. Colocadiño entre as ramas e flores arranxou o seu fogar. Co paso dos días empezou a posta, seis oviños con motas foi toda a súa fachenda. Entraba e saia cada día a cazar a ración de insectos para seguir quentando os oviños que traerían as súas crias. A cousa estaba segura porque coa reclusión que estamos a sufrir, ninguén, de seguro, o ía molestar e a súa crianza estaba asegurada.

Polo mediodía cando abrín a porta, alí diante, esmagado no chan estaba morto o fermoso paporroibo ao lado dunha flor de xeranio. Sentín lástima ao collelo, vin a pranta esgazada e os oviños que aínda seguían no niño. Seis paxariños menos que non nos alegrarán a primavera cos seus cánticos nin limparán de insectos as nosas rúas.

A veciña do edificio que está ao lado da casa, miraba seria no balcón e berroume: ¡Ben o vin, ía pola acera e quedou mirando como o paxariño entraba na maceta; ó ver que non saía achegouse amodo, arrincouno do niño e esmagouno no chan! ¡Éche a mesma besta que a finais de ano guindou as macetas que tiñas na fiestra! Estes días parece que andan adoecidos..!

Alí queda o niño, agardando por algún cuco que se digne incubar a posta do pobre paxaro.

Como ben dixo Nelson Mandela: El rencor es como tomar veneno y esperar que mate a tus enemigos.

OUTROS VIRUS - 1918

 

Sr Gobernador Civil: Participo a VS que la mortalidad efecto de la gripe en estos días del mes de noviembre aumentó de manera considerable puesto que desde el día 1º al día de hoy a las once de la mañana han ocurrido 18 defunciones, quedando entre los atacados varios casos graves…  

                                              Negreira, 6 de noviembre de 1918
                                                          EL ALCALDE
                                                Fdo. Leopoldo García Ferreiro

Esta imaxe que parece fermosa é  a estructura do virus desa impertinente que polos invernos  nos visita nos intres máis inoportunos, casi cunha ducia de síntomas. Pero para entender o presente que mellor que  botar unha ollada ó pasado, a unha das peores epidemias que se recordan. 

       Trátabase da chamada Gripe Española que coincidindo coa I Guerra Mundial afectou a todos os países do mundo. Comezou en Francia pasando logo á Península. Denominouse así porque ó non ser España un país contendente, a información estaba libre de censura. Os seus efectos foron moi devastadores.

        E seguía comunicando o señor alcalde de Negreira moi preocupado:

       "Como decía en mi telegrama de ayer, la epidemia va invadiendo todo el término municipal, se halla enfermo también el Subelegado de Sanidad D. Germán Caamaño y los médicos D.Pedro Rodríguez y D.Victoriano Fabeiro. Se hallan disponibles sólo dos. Los tres médicos del Ayuntamiento de Brión se hallan también enfermos y uno de los dos que hay en Ames y otro de los dos de La Baña, resultando por esta razón que los que se encuentran aún buenos no pueden asistir a todos los enfermos, por lo que es necesario que venga algún médico de afuera para atender a los de aquí".

       Foi unha das maiores pandemias da historia da Humanidade, uns 25 millóns de víctimas na primeira semana.

       "En el día de ayer empezó a prestar servicios en este pueblo D. Victor García Ferreiro, catedrático de la Facultad de Medicina de Santiago,visitando 108 enfermos, con un celo y una actividad que ha causado el pláceme más grato del pueblo y de la Corporación Municipal. La epidemia alcanza en algunos lugares donde se ha extendido el 80% de su población y las invasiones diarias oscilan de 35 a 50. Los médicos de esta capital se hallan ya prestando servicio desde el día 19".

       As cifras de victimas en España acadaron as 300.000, aínda que as oficiais se cifraron só en 147.114.

A situación actual do Sistema Sanitario en España  en nada se parece, afortunadamente, á de 1918 pero é importante que todos sigamos colaborando para impedir que a pandemia actual se propague acatando as  medidas que as Autoridades están a impoñer polo ben da comunidade. Porque non calquera tempo pasado foi mellor.

OS MAIORES

¡Case non hai castiñeiros!

Os que hai son de respeto:

¡velliños, orfos, tristeiros

e con furados de peto..!

                       Manuel María

A cousa que máis me gusta da Galicia interior e a súa vexetación autóctona, eses soutos centenarios acubillo de paxaros e ourizos que foron a base da alimentación dos labregos durante séculos. Por eso cando ollei para o vello castiñeiro que dende o seu tronco cheo de cicatrices reverdecía entre os máis novos tiven que sentarme nel e pararme a pensar nos milleiros de historias que se agocharían dentro da súa savia centenaria que transportaba vitalidade ás novas ponlas que cada ano reverdecían.

Escoita, dicíame, hai xa dous mil anos que o poeta Ovidio (1), ao final da súa vida, quixo agasallar a Germánico cunha obra literaria que cantara as festas e cirimonias do calendario romano. Seis libros en verso dedicados aos seis primeiros meses do ano. explicando a orixe e celebracións de cada un.

MAIO

“Noutro tempo, era grande o respeto dispensado a unha cabeza con canas, e as arrugas dos vellos eran obxecto de consideración. Os xóvenes administraban a obra de Marte e as guerras animosas e mantíñanse nos seus postos de defensa dos deuses de cada un; a idade, disminuida nas súas forzas e inutil para soster unha arma, moitas veces, co seu consello, era de axuda para a patria.

A curia abriuse entón só para os de anos maduros e o apacible nome de Senado procedía da idade (senior). Os máis vellos daban leis ao pobo, e fixáronse límites de idade con leis determinadas para ser candidato a un cargo a partir deles.

O vello marchaba no medio dos novos, sin que estes o tomasen a mal e si só o acompañaba un, na parte de dentro (á dereita) .¿Quen se ía  atrever a dicir palabras ruborizantes na presenza dun maior?

A censura proporcionáballe unha prolongada vellez. Rómulo reparou nisto e chamou pais aos individuos que tiña seleccionado; a eles confioulles o goberno da cidade. Por elo, síntome tentado a pensar que os maiores deron o nome a maio, e deste xeito se guiaron pola súa idade. E Númitor pudo decir : Rómulo asigna este mes aos maiores.”

Por eso o Dereito Romano é a base da lexislación da nosa sociedade porque as leis foron concebidas e redactadas pola experiencia e a sabeduría que proporciona a madurez e o discurrir da vida.

Seguín camiñando polo medio do fermoso souto gozando da paz e a tranquilidade que transmitía, parándome de cando en vez e acariñando os vigorosos troncos que durante centos de anos foron conservados polos nosos paisanos.

O día que aprendamos a valorar o que vale unha árbore entenderemos que son un agasallo da terra para falar co ceo que os escoita.

(1) Publio Ovidio Nasón (43a.C.-17 d. C.) -Fastos.Maio 55-60-65-66.

O CARNAVAL VEN DE LONXE

Primavera-Giuseppe Arcinboldo

Cada ano, como preludio da chegada da Primavera, prodúcese en diferentes lugares do mundo unha eclosión popular que enche de colorido e ledicia as rúas dos pobos e cidades. Esta antiquísima celebración ten a súa orixe nas chamadas Festas de Ciclo Anual que nas primitivas comunidades agrarias conmemoraban os cambios estacionais que se experimentaban ao longo do ano.

A festa conserva en cada lugar as características propios da súa Historia, así en Venecia o luxo e boato propio dos burgueses renancentistas; en Brasil, a música, o erotismo e o colorido das comunidades de orixe afro e en Bolivia (Oruro) os elementos precolombinos e dos esclavos levados pola colonización.

As celebracións máis antigas  na honra da Nai Natureza e da Primavera atopámolas en Babilonia hai aproximadamente uns 4.000 anos e tamén en Exipto, en honor do Boi Apis, símbolo da virilidade que contiña o espíritu do señor da creación Ptaht. Posteriormente os ritos da chegada da estación das flores e o amor extendéronse por todo o Mediterráneo.

En todo o seu percorrido ao longo da Historia, o Carnaval foise impregnando das costumes e tradicións correspondentes a cada época e cultura. Así é clara a influencia de Grecia e Roma onde se vincula coa festa de Dionisio, deus do viño (Baco en Roma). Estas festas tumultuosas celebrábanse en Tebas no cumio do monte Citerón e na Tracia.

Bacanal-Massimo Stanzione

Según o poeta latino Ovidio tiñan lugar no mes de Marzo ( primeiro do primitivo calendario), o terceiro día despois das Idus, día 17, cando os campesinos ían a Roma para participar no festival que se lle adicaba a Baco (1). Chamábanse orgías ou Bacanales e as mulleres que participaban nelas bacantes ou ménades. Comenzaban cun desfile encabezado por unha carroza na que un mozo gordiño e xacarandeiro, con acios de uvas e unha copa, representaba ao deus, guiado por homes cubertos con pel de tigre e outros arredor, coas peles de macho cabrío, brincaban a modo de faunos e sátiros (Piliqueiros) .

A xente levaba a cara e o corpo pintado con sangue, viño ou zume de moras a modo de mascarada. O ancián que representaba a Sileno iba sentado nun burro ao final do cortexo, vestido de xeito grotesco para facer rir aos espectadores. Ese día tamén se depositaba nas imaxes do deus unha especie de filloas porque tamén el se alegraba coas cousas doces(2).

Nestas festas cun marcado carácter transguesor, bebíase viño ata perder a conciencia e as bacantes entregábanse a todo tipo de excesos.

Combate entre D.Carnal e Dna.Cuaresma.Fragmento. Pieter Brueghel o Vello 

Pero o compoñente máis destacable do noso Entroido procede da Idade Media que o impregnou dos seus elementos gastronómicos. Para a sociedade rural fortemente estruturada polo Cristianismo o tempo de carnestolendas ofrecía unhas características moi acusadas de raiz pagán e un tempo de permisividade que se opoñía ao rigor da Cuaresma, periodo de cuarenta días de penitencia, xaxún e vixilia ou prohibición de comer carne en determinados días, como moi ben recolle D. Juan Ruiz o Arcipreste de Hita en El libro del Buen Amor:

De mi doña Cuaresma, justicia de la mar,

alguacil de las almas que se habrán de salvar,

a ti, Carnal goloso, que nunca te has de hartar

el Ayuno en mi nombre, te va a desafiar.

É de agradecer  ao Carnaval as tradicións gastronómicas de Galicia que dende o medievo nos chegaron: as filloas, cociñadas sobre unha lousa de pedra ou unha plancha metálica candente ou o cocido de porco elaborado no caldo, plato tradicional dos labregos europeos durante a Idade Media e aínda despois, con distintas variedades de carnes que regados cun bo viño da Terra constitúen un elemento imprescindible desta festa.

Durante a pasada dictadura esta celebración (Fiestas de Primavera) quedou recluida nos bailes de disfraces dos casinos e organizacións de carácter privado, nas familias a festa gastronómica e na rúa nas mans dos rapaces que colgaban siluetas dun burro recortado en papel no lombo dos máis despistados e marcaban coa tiza sisada nos encerados das escolas o lombo dos compañeiros.
Ben me lembro dun domingo de Entroido diante do Cine Progreso de Negreira cando un numeroso grupo facía cola para ver unha película de Sara Montiel e uns rapazolos asexaban a unha moza cun fermoso abrigo bermello. Un dos máis espelidos  foise arrimando ata tizala de arriba abaixo. O paraguazo que lle caeu, entre as risas dos compañeiros, deixoulle o lombo quente para unha semana.

Peliqueiros de Laza

Coa chegada da democracia, de novo o estoupido popular, satírico e festivo do Entroido, sempre atento a modas e costumes, volveu a encher as rúas de barullo e ledicia co apoio das institucións municipais e escolares (garderías, colexios e institutos) que contribúen a espallar na conciencia popular a semente desta tradición milenaria.

Negreira-1988

1. Ovidio-Fastos .715-735-780
2. Mitología griega y romana . Juan Humbert.