O CAQUI

Rímonos ben cando o noso amigo Manolo Iglesias nos contou a súa primeira experiencia escolar:

- Cuantos años tienes?

-Teño 6. 

-Cuando naciste ?

-O tres do San Martiño. 

-San Martiño no es un mes, entiendes? Tu naciste en noviembre..... Plaf! 

Pero dicía a verdade, en Galicia sempre foi o San Martiño o mes máis significado do ano, para ben e para mal.

A época da matanza do porco e de abillar os primeiros pipotes da casa, acontecementos que se gardaron no refraneiro deste outonal mes: Polo San Martiño hai que matar o porquiño … ou hai que abillar o viño. Pero tamén o intre de entregar as rendas polas terras, que por outra banda baleiraban os celeiros dos labregos do pouco que se podía almacenar ao longo do ano.

Na Crónica General de España dirixida polo académico da Historia D. Cayetano Rosell no ano 1867, na referida á provincia da Coruña que redactou D. Fernando Fulgosio di:

Cada pequeña hacienda pertenece al labrador por contratos de diverso género. Arriendos, censos, foros, subforos, misas de aniversario, cuartos y quintos, rentas frumentarias, empeños o ventas con pacto de recobro, son otras tantas plagas llovidas sobre el mísero labrador, á la par de innumerables derechos comunes, servidumbres de senda, de camino, de carrera, fijas o alternadas y demás. No son menos singulares las diversas maneras de pagar la renta, lo cual se verifica en dinero, trigo, centeno, maiz, cebada, avena, vino, cerdos, carneros, cabritos, gallinas, capones, cera, miel, manteca, quesos, anguilas, salmones y hasta herraduras y clavos; pagados por valor de ocho maravedises; la décima parte de una gallina, la vigésima de un carnero, media cuartilla de trigo ó centeno, etc, etc. todo lo cual cobran, no una, sino infinitas personas.

Pero eso pasaba a finais do século XIX que é coma decir onte; a nosa sociedade saltou da infancia á idade adulta sen seguir un proceso evolutivo normal. Agora estamos vivindo nun mundo globalizado e tecnolóxico que fai que pasemos do real ao virtual. Todas as árbores chámanse árbores, as prantas son todas prantas e tengo muchos niños y no puedo dedicarme al suyo, queixábase onte unha nai do que lle dixo unha mestra.

Novembro chega coa caída da folla, as árbores íspense e algunhas identificámolas polos seus froitos. Quen me iba decir que esa tan fermosa que está perto da miña casa é un caqui.